Ronny Van Geneugden tussen voetbal en voodoo in Malawi
24 uur in het spoor van Ronny Van Geneugden, bondscoach van Malawi Voetbal, de uitweg uit de armoede
Het avondmaal kost een klein maandloon. Geen cash op zak? Kom dan morgen maar betalen
Het is drie uur in de namiddag als we landen op de internationale luchthaven van Blantyre, maar toch is onze vlucht pas de eerste van de dag. Tien minuten later landt de tweede, meteen ook de laatste. Welkom in Malawi, een land waar niemand naartoe reist, dat niemand weet liggen, dat niemand kent. Onbekend en onbemind. Tot je er geweest bent. Het relaas van 24 uur in het zog van bondscoach Ronny Van Geneugden.
15 uur VIP-behandeling
Familie en vrienden zijn gewaarschuwd: een bezoek brengen aan Ronny Van Geneugden, dat doe je niet met een weekendtrip. De internationale luchthavens van Lilongwe en Blantyre doen meer denken aan Zwartberg dan aan Zaventem. Er landen vluchten uit slechts zeven buitenlandse bestemmingen, waaronder geen enkele Europese. Reken op twee à drie tussenstops en je bent al gauw 24 uur onderweg.
Elk nadeel heb zijn voordeel: als je op zo’n kleine luchthaven landt, parkeert de Boeing voor de deur. Aan die deur staat iemand die een bordje met onze naam draagt. Nog vóór de immigratiedienst en vóór de douane. De man – het hoofd van de dienst immigratie, zo blijkt – loodst ons voorbij de rij wachtenden, regelt onze visa langs een binnenweg en zet ons af bij ene John, een mannetje dat ons opwacht in een trainingspak. De chauffeur die Van Geneugden geregeld heeft, denken we. We moeten alleen nog even onze vingerafdrukken afleveren en dan kunnen we beschikken. De rest van de procedure mogen we overslaan. Niet zeker of onze bondscoach Roberto Martinez dat gefikst krijgt op Zaventem. Maar in Afrika reikt de macht van een voetbalbaas ook tot de luchthaven.
15.30 uur O zo hemels
Chauffeur John rijdt ons in hels tempo doorheen Blantyre, genoemd naar de geboortestad van de Schotse ontdekkingsreiziger David Livingstone. Maar onderweg dringt stilaan tot ons door dat onze chauffeur een BV-status geniet in Malawi. Hij wordt vaak herkend en zwaait altijd terug. Blijkt dat John Kaputa zelf voetballer, coach en bondscoach is geweest. Hij is nu technisch directeur van de Malawische voetbalbond. Het is Kaputa die Van Geneugden heeft voorgedragen als bondscoach. ‘De kapitein’, wordt hij genoemd. Het voetbal heeft hem de militaire graad van kapitein opgeleverd, zonder dat hij ooit een geweer heeft vastgehouden.
De TD als chauffeur, dan ben je echt een VIP. De rit geeft meteen een eerste indruk van Malawi. Het is een van de armste landen, zelfs in Afrika, maar dat weten ze goed te verbergen. De straten zijn proper, de mensen vriendelijk, gastvrij en vrolijk. Een drogist heeft zijn handel de naam ‘Oh so heavenly drugstore’ gegeven. Een o zo hemelse apotheek.
Van Geneugden: “Ze zijn arm, maar je ziet het niet altijd. En het voornaamste: ze zijn ofwel rijk, ofwel arm. Daartussen bestaat niets.”
16 uur Gedanst en gefeest
In het ‘Sure-stream Stadium’ – met op de achtergrond bergen onder een mysterieuze sluier van mist – zijn de nationale Flames aan het trainen. “Heb je het goed gevonden? Eerste straat rechts, had ik toch gezegd”, komt Van Geneugden ons met een kwinkslag tegemoet.
De sfeer op de training is uitgelaten, zowel op het veld als ernaast. Elk doelpunt wordt door de honderden toeschouwers op luid applaus onthaald, en soms gaan de spelers een vreugdedansje opvoeren aan de hoekschopvlag. Tot groot jolijt van het publiek. Kent u de vuvuzela nog, de lawaaierige toeter van het WK in Zuid-Afrika? Hier bestaat hij nog.
Er is een reden voor de goede luim: de Flames hebben hun eerste echte match onder ‘RVG’ gewonnen: 1-0 tegen de Comoren in de eerste kwalificatiematch voor de Africa Cup. Tot voor kort speelden de Flames hun interlands hier in Blantyre. Maar een rijke Chinees heeft helemaal gratis een fonkelnieuw stadion neergepoot in Lilongwe, met de belofte dat hij een hoop andere overheidsprojecten mag bouwen. Sindsdien moeten de Flames in Lilongwe voetballen. Echtgenote Veerle Van Geneugden legt uit: “Lilongwe ligt op vier uur rijden van Blantyre. Een ticket kost nog geen 1,5 euro, maar de mensen kunnen de verplaatsing niet betalen. Ze hebben hier in Blantyre op straat gedanst en gefeest Dankzij deze training kunnen ze de jongens toch eens aan het werk zien.”
16.30 uur Tijd voor gebed
De training is voorbij, de spelers vormen allemaal een kring. De kopjes gaan naar beneden en het wordt stil. Van Geneugden: “Ze bidden voor en na elke maaltijd, voor en na elke training, voor en na elke theorieles. Iemand neemt het woord en dankt de heer. Ook als de president van de voetbalbond de groep toespreekt, eindigt hij met een gesprek met god.” Bij voetbal in Afrika horen straffe verhalen over medicijnmannen en tovenaars. “Een voodooman komt met duistere krachten om de ploeg te helpen. Voor mij hoeft dat niet, ik heb mijn eigen motivatietechnieken. Maar als spelers individueel nog bijkomende krachten willen opzoeken, dan heb ik daar geen moeite mee. Maar dat staat los van het groepsgebeuren. De ene heeft een armbandje om, de andere draagt zijn sok achterstevoren.”
18.15 uur Betaal morgen maar
We spoelen zweet en stof van ons af in het Sunbird Mount Soche, het hotel dat de bondscoach ons heeft aangeraden. Hij heeft er zelf vijf weken gekampeerd. Een oase van groen, inclusief mooi blauw zwembad. In een bruin café speelt iemand op een piano, de sfeer is Brits koloniaal, alleen een bridgetafel ontbreekt. De kamers zijn net en – belangrijk – ze hebben een muskietennet. Malaria is een plaag in Malawi, Ronny en Veerle Van Geneugden slikken elke dag braafjes hun pilletje.
Voor het avondeten hebben we afgesproken in de Pescatore, een Italiaan waarover de bondscoach goeie dingen heeft gehoord. Terecht, zo blijkt al snel. Het cliënteel bestaat uit hulpverleners en zakenlui, allemaal blank. De rekening bedraagt 100.000 kwacha, zo’n 120 euro. Niet te gek voor vier personen, tot je bedenkt dat dat hier in Malawi toch een behoorlijk maandloon is. Probleempje: het restaurant aanvaardt geen kredietkaarten en we hebben geen cash op zak. Van Geneugden wil naar een bankautomaat rijden, maar dat hoeft niet van de patron: “Kom morgennamiddag maar betalen.” Hier hebben ze nog vertrouwen in de medemens.
21 uur Blantyre slaapt
Als we rond 21 uur buitenstappen, ligt Blantyre er doods en verlaten bij. “Om half negen gaat iedereen hier slapen, omdat ze om vijf uur ’s morgens naar hun werk wandelen”, zegt Van Geneugden. “Vanaf half vijf hoor ik stemmen rond mijn huis en ben ik klaarwakker. Het eerste dat ik dan doe, is ‘Het Belang’ downloaden. In het begin moest ik me even aanpassen aan dit levensritme, maar nu ga ik ook zo vroeg naar bed. Bij gebrek aan tv, maar ook omdat het leven hier mentaal vermoeiend is. Je spreekt de hele dag Engels, soms tegen mensen die zelf het Engels niet machtig zijn. En alles wat je zegt, moet je herhalen, herhalen en herhalen.”
Voor we zelf gaan slapen proberen we nog even 100.000 kwacha uit de muur te halen. Het duurt
vier banken eer het lukt, maar 120 euro in kwacha blijkt veel te veel geld voor één portefeuille. Ik moet de briefjes elders wegstoppen. Opvallend: langs elk bankautomaat zit een bewaker. Van Geneugden: “We voelen ons niet onveilig, maar ‘s avonds ga je best niet langs een bancontact. Ook al staat er 24 uur op 24 een securityagent op wacht.”
8.15 uur Vrouwen met pruiken
Van Geneugden zet Veerle af aan een supermarkt en rijdt met ons naar de hoofdzetel van de voetbalbond. Mpira Village – vrij vertaald ‘Voetbaldorp’ – ligt in Limbe, een armere buurt van Blantyre. “Hier kan Veerle niet alleen op straat lopen. Een mzungu – een blanke – valt hier sowieso op. Valt je trouwens niets op aan de vrouwen hier? Acht op de tien dragen een pruik. Ze willen er allemaal een beetje westers uitzien.”
9 uur Alles is FIFA
RVG vertrekt voor vergaderingen, wij krijgen interviews met de TD en de CEO. We praten over de verwachtingen van de nieuwe nationale coach. “We zochten iemand die onze eigen coaches naar een hoger niveau kan tillen”, zegt CEO Afred Gunda, die net een benefietmatch ten voordele van blinden aan het regelen is. TD John Kaputa hoopt dat Van Geneugden Malawische spelers naar Europa brengt. “Waarom zijn er zoveel West-Afrikanen in Europa en zo weinig Oost-Afrikanen? Als Mbwana Samatta van Tanzania naar Genk kan, waarom dan niemand uit Malawi?” Mpira Village is betaald door de FIFA: de gebouwen, het hotel, de gym, het kunstgrasveld, de tractor om het te onderhouden. De spelersbus van de Flames heeft gediend tijdens het WK van 2010 in Zuid-Afrika en is nadien geschonken. Het respect voor Sepp Blatter, ex-voorzitter van de FIFA, is groot. En heeft zich ongetwijfeld jarenlang vertaald bij de voorzittersverkiezingen.
Tijdens de training worden wij plots de attractie. Blanke journalisten op bezoek, dat is nooit gezien. Uit België dan nog, het land van Hazard en De Bruyne! MTV interviewt ons over de geruchten dat Romelu Lukaku naar Chelsea zou gaan.
13 uur Tennis en golf
Na de training volgt een persconferentie in een auditorium. De bondscoach zit vooraan in een groene strandstoel en moet een paar van zijn quotes toelichten, omdat ze verkeerd weergegeven waren. “Misschien had die journalist iets in zijn oor, dat kan hé”, grapt hij. Hilariteit alom. Eén quote gaat over voetbal op golfcourts. Van Geneugden ijvert bij de bevoegde minister voor betere voetbalvelden. “Jullie golfterreinen liggen er vlekkeloos bij. Waarom kan dat niet in het voetbal? Kunnen we die greenkeepers niet inschakelen? Of kunnen we geen twee goals zetten op zo’n golfbaan?”
Munteenheid:
rijden