“Geen groter risico op hartkwaal”
Betalen Lucien Van Impe en co. de tol van de zware inspanningen uit het verleden?
Eddy Merckx (72), Freddy Maertens (65) en nu ook Lucien Van Impe (70): het hart van onze oude wielerhelden ziet af. Gevolg van de lange, zware inspanningen die hen eeuwige glorie opleverde? Of puur toeval? Cardiologen Jan Vercammen (48) en Pedro Brugada (65) zijn het eens: “Er is geen verband. Eén op de drie mannen sterft aan een hartkwaal. Daar ontsnappen ook onze wielerhelden niet aan.”
Zijn wielrenners na hun carrière gevoeliger voor hartkwalen?
Brugada: “Een hartkwaal is nog altijd doodsoorzaak nummer 1: 38 procent van de vrouwen en 33 procent van de mannen overlijden eraan. Sporters ontsnappen daar niet aan, ze lopen evenveel risico: niet meer of minder.” Vercammen: “De meeste topsporters, zeker ex-wielrenners, blijven na hun carrière actief aan sport doen, en dat maakt een mens nog altijd gezonder. Maar ze ontsnappen uiteraard niet aan de klassieke ouderdomskwalen: verstopte slagaders, cholesterol, hoge bloeddruk. Ook erfelijkheid speelt een rol. Je mag dan nog topsporter zijn geweest, als we ouder worden, gaan onze bloedvaten verstoppen. Eddy Merckx heeft een pacemaker, het gevolg van een geleidingsstoornis. Dat is door de ouderdom, niet door het feit dat hij vroeger aan topsport deed.”
Is topsport dan totaal niet schadelijk voor het hart?
Brugada: “Toch wel. Mensen die heel veel gesport hebben, zeg maar gemiddeld zes uur per dag, lopen op latere leeftijd een groter risico op hartritmestoornissen. Lang en extreem sporten geeft schade. Zeker bij uithoudingssporters is er littekenvorming en kunnen er hartritmestoornissen optreden.” Vercammen: “Niet iedereen is gelijk behandeld door Moeder Natuur. Sommige sporters hebben een hart dat die inspanningen niet aankan. Ze zijn enkele jaren intensief bezig en krijgen dan al littekenvorming en hartritmestoornissen die we normaal gesproken maar zien bij mensen van een oudere leeftijd. De littekenvorming veroorzaakt dan een kortsluiting in de hartspier. Stoppen is de enige oplossing. En daarna herstelt dat zich weer. Denken we maar aan renners als Niels Albert en Gianni Meersman.”
Schaadt roken minder bij een topsporter?
Brugada: “Dat is een totale misvatting. Roken verdubbelt je risico op een hartinfarct, een renner ontsnapt daar niet aan. Bloedvaten van rokers verstoppen dubbel zo snel. Kijk maar naar Johan Cruijff: een topvoetballer, maar ook een roker. Hij moest al snel een hartoperatie ondergaan in Barcelona en is later gestorven aan longkanker. Niks is schadelijker dan roken, ook voor een topsporter.”
Schaadt doping het hart?
Vercammen: “Voor alle duidelijkheid: ik beschuldig niemand, hé. Maar van bepaalde producten weten we dat ze schadelijk zijn. Epo bijvoorbeeld, de doping van de jaren 90. Dat verhoogt het hematocriet en bevordert het recuperatievermogen, maar het is ook zeer schadelijk voor het hart. Een hoog hemoglobine is geen hulp voor het hart. Een hart is gemaakt om bloed
rond te pompen, geen siroop.”
Hebben topsporters een groter hart?
Brugada: “Het hart van een sporter kan een klein beetje groter zijn dan normaal, maar dat is zoals een getrainde of nietgetrainde spier. Bij een sporthart is de hartfrequentie in rust lager dan een gewoon hart. Topsporters kunnen langzaamaan opbouwen naar een zeer hoge frequentie, bijvoorbeeld van 35 hartslagen per minuut in rust tot 200 in volle inspanning. Bij een gewone mens is dat bijvoorbeeld van 70 tot
160, in een kleinere tijdspanne. Dat sporthart blijft, ook op oudere leeftijd. Het krijgt wel opnieuw de normale grootte, maar die mannen bereiken sneller een goede conditie. Als een ex-renner weer zou beginnen te fietsen, raakt hij sneller in conditie dan een gewone mens.”