Kabila blijft verder graaien
Rapport legt vermogen clan rond Congolese president bloot
De Congolese president Joseph Kabila (46) en zijn naaste familie hebben de voorbije jaren een fabelachtig fortuin opgebouwd. De Kabila’s controleren meer dan tachtig bedrijven, gaande van landbouw, telecommunicatie tot investeringen in koper, kobalt en diamant. De waarde van hun patrimonium is niet te schatten. Wellicht is het honderden miljoenen, zo niet miljarden waard. Dit blijkt uit een recent gepubliceerd rapport van de Congo Research Group (CRG) van de eminente Congokenner Jason Stearns, die samenwerkte met het Pulitzer Center on Crisis Reporting. Opmerkelijk is dat de onderzoekers zich volledig baseren op openbare bronnen.
Het gegrabbel van de familie-Kabila begon snel na de machtsovername van vader Laurent-Désiré die in mei 1997 Mobutu van de macht verdreef. In 2005 bleek dat het familiebedrijf Comiex net niet de helft van een diamant concessie van 710 km2 controleerde met reserves ter waarde van 1,63 miljard dollar.
Panama Papers
Na de moord op de oude Kabila in januari 2001 werden zijn opvolger Joseph, diens tweelingzus Jaynet en hun broer Zoé pas echt actief in de zakenwereld. Vooral Jaynet blijkt creatief te zijn. In juni 2001 richtte zij met de hulp van het Panamese advocatenkantoor Mossack Fonseca - bekend van de beruchte Panama Papers, die aantoonden hoe multinationals en multimiljonairs via hen massaal belastingen ontdoken - een holding op waarmee ze een aandeel in het Congolese telecombedrijf Vodacom kocht. Later stapte ze met haar broer Zoé in de mijnbouw, reisindustrie, wisselagentschappen en vastgoed. President Kabila zelf is tuk op landbouwgronden. Met zijn bedrijf Ferme Espoir (Boerderij Hoop) controleert hij meer dan 60.000 hectare landbouwen weidegronden, voornamelijk in het voormalige Katanga en Beneden-Congo.
“Andere inkomensbronnen”
Het is bijzonder moeilijk te schatten hoeveel de talloze bedrijven en mijnbouwvergunningen van de Kabilas waard zijn. Zo kunnen de uitgestrekte diamantconcessies (Acacia en Kwango) op de grens met Angola miljarden wegen maar ook veel minder, afhankelijk van de hoeveelheid en de kwaliteit van de edelstenen. De waarde van de investeringen in koper en kobalt hangt af van de prijzen van deze grondstoffen op de wereldmarkt.
Het CRG-rapport wijst er ook op dat de bekende participaties van de clan-Kabila niets zeggen over het totale vermogen van de familie. “We kunnen niet uitsluiten dat de familie andere, aanzienlijke bronnen van inkomen heeft”, zo klinkt het. Eerder bleek dat Joseph Kabila en zijn inmiddels overleden adviseur Augustin Katumba Mwanke Congolese politicus in 2010 en 2011 elf miljoen dollar smeergeld van de Israëlische investeerder Dan Gertler hadden gekregen.
Schatkist
Uit een recent rapport van Global Witness bleek dat tussen 2010 en 2014 minstens 1,5 miljard dollar verloren ging bij bedenkelijke mijnbouwcontracten. Ongetwijfeld ging hiervan een flink deel naar de elite rond Kabila. En vorige week meldde datzelfde Global Witness dat een vijfde van alle mijnbouwinkomsten in Congo door corruptie en verkeerd beheer verloren gaan. Tussen 2013 en 2015 verdween minstens 750 miljoen dollar aan belastingen die betaald werden aan de schatkist en het staatsmijnbouwbedrijf Gécamines, grotendeels naar corrupte netwerken rond president Kabila.
Dramatisch
In die context is het duidelijk waarom Joseph Kabila niet geneigd is om de fakkel door te geven. In december vorig jaar kwam een einde aan zijn tweede en laatste mandaat. Volgens de grondwet moet hij dan ook opstappen. Kabila zet alles op alles om verkiezingen uit te stellen, onder meer door de oppositie uit verband te spelen en door onrust in grote delen van het land te gedogen (als hij er zelf niet de hand in heeft). Vooral in de drie Kasaï-provincies is de situatie ronduit dramatisch. Daar zijn na de moord op de plaatselijke chef Kamwina Nsapu in augustus 2016 zeker 428 mensen, onder wie 17 vrouwen en 140 kinderen, omgebracht door het regeringsleger FARCD. Kamwina Nsapu weigerde het gezag van Kabila te erkennen. Het Mensenrechtencommissariaat van de Verenigde Naties heeft in de Kasaï, van oudsher een bolwerk van de oppositie, 42 massagraven blootgelegd die gedolven zijn door het regeringsleger.