Tulpomanie

stillevenschilders uit de Gouden Eeuw. Hij vergelijkt het paneel met een oude zwart-witfoto van het werk uit Aken. Peter van den Brink: “Zaken die je niet kunt vervalsen of herhalen, bleken perfect overeen te komen. De verf is zo dun opgebracht dat je de nerf in het hout kunt zien. Het ging onmiskenbaar om hetzelfde paneel.” En dan is er de vlieg. In 2004 maakte de Van der Ast zijn opwachting op de TEFAF in Maastricht. Tijdens de strenge vetting (zeg maar keuring) werd nogmaals de grote gelijkenis met het verdwenen Akense schilderij vastgesteld. De kunsthandelaar die het namens de New Yorkse eigenaar aanbiedt, wees toen op het vliegje op zijn schilderij dat volgens hem niet te zien was op de Akense archieffoto. Hij trok het werk overigens wel terug. Peter van den Brink: “We zijn nog eens goed naar het negatief van onze foto gaan kijken. Het vliegje staat er wel degelijk op. Het was op de afdruk weggeretoucheerd.”

Vindersloon

In 2008 publiceerde het Akense museum het bestand van zijn verloren schilderijen. Daarmee was de Van der Ast als erkende roofkunst onverkoopbaar geworden.

Nu moest hij nog naar Aken terugkomen. Peter van den Brink: “De New Yorkse bezitster had het schilderij in goed vertrouwen gekocht. Roofkunst was toen ook nog geen groot thema. Ik kon uiteraard niet meedoen aan sjacherdeals. Volgens de Duitse wet mag hoogstens een vindersloon van tien procent betaald worden.” De doorbraak kwam in 2012, toen een Van der Ast vier miljoen dollar opbracht op een veiling. Op basis van die (hypothetische) waarde kon Van den Brink een vindersloon van vierhonderdduizend dollar aanbieden. De fondsenwerving liep gelijk aan de onderhandelingen met de bezitster. De Kulturstiftung der Länder, de Ernst von Siemens Kunststiftung, enkele gulle gevers, het land NoordrijnWestfalen en de stad Aken droegen bij. Zodat Peter Van den Brink het paneel eerder dit jaar in New York kon gaan ophalen, “in de handbagage”. Het schilderij hangt tot 17 september op een minitentoonstelling in het Suermondt Ludwig.

Een happy end? Ja en nee. Tientallen schilderijen uit het Akense bestand hangen nog altijd in het museum van de stad Simferopol op de Krim. Met de Oekraïense autoriteiten waren verkennende gesprekken geopend. De annexatie van de Krim door Rusland maakte daar een eind aan. Maar ga vooral kijken naar het vaasje met bloemen. De tulp met haar felle geel en rood steelt de show. “Een kleurexplosie”, zegt Peter van den Brink bewonderend. “Het waren dit soort gemuteerde kweeksoorten die vanaf 1630 de tulpengekte uitlokten. Dat was ongeveer het tijdstip waarop Van der Ast dit schilderij in Utrecht maakte. Enkele jaren later klapte de bollenmarkt in elkaar. Tja. Alles is ijdelheid.”