Varkens als wandelende orgaanfabriekjes

Binnen twee jaar lopen er mensen rond met een varkenshart of varkensnieren. Dat zeggen Amerikaanse onderzoekers nu ze erin geslaagd zijn om varkens genetisch te veranderen zodat ze geschikter zijn voor orgaandonatie. Zou het? Dat elk ziekenhuis straks varkens houdt als wandelende orgaanfabriekjes? Volgens Amerikaanse wetenschappers is het binnen twee jaar mogelijk om organen van varkens naar de mens te transplanteren. De reden voor al dat optimisme is een baanbrekend experiment dat één van de grote obstakels uit de weg ruimt. Varkens dragen immers standaard retrovirussen in hun DNA. Voor varkens zijn die onschadelijk, maar bij de mens kunnen ze mogelijk allerlei ziektes veroorzaken. Hiv is zo’n voorbeeld van een retrovirus.

Hart en nieren

Onderzoekers van biobedrijf eGenesis in Boston zijn er nu in geslaagd om dat stukje DNA weg te knippen uit varkenscellen. Zo hebben ze vijftien levende biggetjes kunnen kweken die de kwalijke retrovirussen niet dragen. Vooral varkensharten en varkensnieren zijn in theorie geschikt voor transplantatie, omdat die organen het meest op de onze lijken.“Zo’n varkensboerderij is de natte droom van elke chirurg”, zegt transplantatiespecialist Hans Van Vlierberghe (UZ Gent). “Nu is er een groot tekort aan donoren en overlijdt 10 tot 13 procent van de mensen die op een wachtlijst staan.”

Zo’n 1.300 Belgen wachten op een nieuw orgaan. Toch betwijfelt Van Vlierberghe dat de techniek al binnen twee jaar praktijk zal worden. “Er zijn twee grote problemen die transplantatie in de weg staan: ons lichaam stoot die varkensorganen makkelijk af en ze maken niet dezelfde stoffen aan als de menselijke variant, bijvoorbeeld de eiwitten die onze lever produceert. Maar de aanzet is mooi. Elk onderzoek dat het donorprobleem wil oplossen moeten we toejuichen.”

Zelfs als het binnenkort mogelijk wordt, is het een grote emotionele stap om een orgaan van een varken te aanvaarden. “Dat is nu ook zo bij een menselijke donor, maar de drempel is hier wel groter”, zegt Van Vlierberghe. “Anderzijds willen mensen met een levensbedreigende aandoening gewoon geholpen worden. De kans dat ze die stap zullen zetten is, dus groot.”

1 Het deel DNA waarin het retrovirus zit wordt uit het varkensgenoom geknipt. De aangepaste cellen worden gekloond... ...en dan in een eicel ingebracht, zodat het genetisch materiaal zich tot embryo kan ontwikkelen.

4 Het embryo wordt in een zeug ingeplant, en groeit uit tot een virusvrij varken.