Barça-Madrid
Over enkele weken al, op 1 oktober, organiseert de nationalistische regering van Catalonië een referendum over de afscheiding van Spanje. Als de Spaanse overheid dat tenminste niet onmogelijk maakt, wat ze ten zeerste van plan is.
Drie jaar na het Schotse referendum kijkt Europa weer aan tegen een (mogelijke) separatistische stembusgang. Maar wat een hemelsbreed verschil in aanpak. Waar de toenmalige regering in Londen het Schotse referendum zonder veel tegenspartelen toestond, ook al was de afloop onzeker, doet de huidige Spaanse regering er alles aan om de Catalaanse beslissing tegen te houden. Waar de Britse premier David Cameron met de Schotse first minister Alex Salmond in goed overleg de modaliteiten van de stembusgang afsprak, zet de Spaanse premier Rajoy de zware juridische middelen in tegen de Catalaanse president Carles Puigdemont.
Waar de Schotse nationalisten de tijd namen om nogmaals een grondig nationaal debat over het voor en tegen van een afscheiding op te zetten, jagen de Catalaanse separatisten de referendumwet in één zitting door het parlement. En geeft de nationalistische regering de Catalanen nog drie weken om over de historische beslissing na te denken.
Gisteren vlogen de beschuldigingen van ondemocratisch gedrag over en weer tussen Madrid en Barcelona. De onverzettelijkheid van twee kanten maakt dat dit de moeilijkste en meest riskante test wordt voor de - in feite nog zo jonge - Spaanse democratie sinds de dood van Franco in 1975. Rajoy’s defensieminister Maria Dolores de Cospedal dreef vorige week de spanning nog wat op toen ze liet doorschemeren dat het Spaanse leger klaar stond om de soevereiniteit en de eenheid van de natie te verdedigen. Dat is precies wat de meer extreme elementen onder de Catalaanse separatisten nog het liefst zouden willen: tanks in de straten van Barcelona.
Toen de leden van het Catalaanse parlement woensdag de referendumwet goedkeurden, klonk op de banken van de nationalisten het Catalaanse volkslied Els Segadors: de Zaaiers. Het is maar de vraag wat ze gaan oogsten. Als het referendum plaatsvindt en een meerderheid (al was het maar één stem) kiest onafhankelijkheid, willen ze binnen de 48 uur de Catalaanse republiek uitroepen - een staat zonder status, door niemand erkend. Daarmee zou de crisis aan de top van de Europese agenda staan. Ze zou ook in dit land onverwachte gevolgen kunnen hebben. Want hoe reageren onze eigen meeregerende Vlaamse nationalisten op het Catalaanse ‘voorbeeld’ van natievorming?
De onverzettelijkheid van twee kanten maakt dat dit de moeilijkste en meest riskante test wordt voor de - in feite nog zo jonge - Spaanse democratie sinds de dood van Franco in 1975