“Zigeuners twijfelen of ze leven als koning of hond”
Acteur Maarten Ketels woonde jaar lang bij de Roma
Vanavond en morgenavond rijdt acteur Maarten Ketels (31) zijn paard van Troje binnen in een loods aan de Muziekodroom. Met zijn tot woonwagen omgebouwde camionette, slaagde hij erin om succesvol contact te leggen met de Romagemeenschap. In zijn theaterstuk ‘Troje’ voor Het nieuwstedelijk, vertelt hij over de ervaringen van zijn zoektocht naar vrijheid in een maatschappij die alsmaar drukkender wordt, zowel voor onszelf als voor de zigeuners waar hij een jaar lang bij verbleef.
HASSELT -
Wat is vrijheid? Dat is de vraag die Maarten Ketels bezighield toen hij in 2015 contact zocht met de zigeunergemeenschap. “Alles slipt dicht in onze maatschappij. Ik voelde me niet meer vrij en besloot advies te vragen aan een gemeenschap die vrijheid hoog in het vaandel draagt, of dat toch pretendeert. Ik bouwde mijn camionette om tot een woonwagen en parkeerde me op 400 meter van een kamp van zigeuners. Geleidelijk aan kwam er meer toenadering via mijn wagen die ik als een paard van Troje voor hun poort had geparkeerd. Toen de banden sterk genoeg waren, ben ik een jaar in hun kamp gebleven.”
Bruid hebben?
Ketels hielp zijn nieuwe buren met dagdagelijkse dingen: gasflessen halen, spullen herstellen... Maar hij maakte ook geboortefeestjes mee en vierde met de Roma Kerstmis en Nieuwjaar. Zigeuners hebben bij de meeste Belgen geen al te beste reputatie: als een groep ergens neerstrijkt is men ze liever kwijt dan rijk. Voelde hij wantrouwen bij hen? “Wantrouwen heb ik nooit gevoeld,” zegt hij. “Ze waren wel nieuwsgierig. Maarten KETELS
Theatermaker Meestal zijn zij de ‘vreemden’, nu was ik dat. Maar in plaats van een last hebben ze me opgenomen als een kracht. Mijn verblijf bij hen deed me denken aan de levenswijze in onze dorpen vroeger, waar je zonder problemen bij iemand in de achtertuin kon binnenwandelen of langs de ongesloten achterdeur even goeiendag kwam zeggen en je iets te drinken en te eten aangeboden kreeg. Ik heb hen leren kennen als een warme gemeenschap, gul en vrijgevig. Bij wijze van grap boden ze me soms zelfs een potentiële bruid aan.”
Hypothecaire lening
Toch merkte Ketels dat ook de Roma onder druk staan. “Enerzijds hebben ze geen last van een hypothecaire lening waar zowat elke Vlaming onder gebukt gaat, anderzijds hebben ze het gevoel nergens bij te horen. De druk van de maatschappij om te leven zoals zij dat al eeuwen doen, wordt steeds zwaarder. Ze worstelen met een moeilijke evenwichtsoefening. Er zijn zigeuners die hun kinderen hier naar school laten gaan en andere die dat absoluut niet willen omdat ze angst hebben dat zo de zigeunertradities verloren gaan én omdat ze hun kind niet willen loslaten in een wereld die alsmaar gevaarlijker lijkt. De ene vindt dat ze leven als koningen die kunnen gaan en staan waar ze willen, de ander dat ze een hondenleven hebben, geparkeerd op een toegewezen plek ergens aan de rand van de stad. Ze stellen zich de vraag hoe ze hun eigen identiteit kunnen bewaren zonder op te gaan in de samenleving.”
Geen hippiegedoe
In de vertaling van zijn ervaringen naar zijn theaterstuk houdt Ketels geen moralistisch vingertje omhoog. “Het is zeker geen ‘flower power’-show geworden. Ik vertel over mijn ervaringen met de gemeenschap, samen met mijn twee honden, en over mijn eigen zoektocht naar vrijheid. Voor de toeschouwer zal iets wat eerst vreemd lijkt na een tijd niet meer vreemd zijn, maar herkenbaar.”
Troje, vandaag en morgen om 20 uur Zeilstraat 4 Hasselt, vlakbij Muziekodroom. www.hetnieuwstedelijk.be
XXTijdens een concert in Houston is de Amerikaanse zangeres Janet Jackson (51, foto) emotioneel geworden. Ze barstte in tranen uit na ‘What About’, een nummer uit 1997 dat over huiselijk geweld gaat. “Dit liedje gaat over mij”, snikte ze. Vermoedelijk hadden haar tranen te maken met haar recente scheiding van Wissam Al Mana, de vader van haar negen maanden oude zoontje Eissa.(tove)
HOUSTON -
De Roma waren heel nieuwsgierig. Meestal zijn zij de ‘vreemden’, nu was ik dat