Speech van de laatste kans
Erna Solberg Commissievoorzitter Juncker houdt vandaag Europese ‘troonrede’
Na haar nipte verkiezingsoverwinning kan de Noorse conservatieve premier Erna Solberg (56) aan haar tweede ambtstermijn beginnen. Het blijft dus ‘blauwblauw’, zoals Noorwegen Solbergs eerste kabinet met de anti-immigratie Vooruitgangspartij doopte. Om de minderheidsregering een breder platform te bezorgen, rekende Solberg tot nu op gedoogsteun van de Liberale Partij en de Christendemocraten. Solberg werd in 2013 de tweede vrouwelijke premier van het olierijke Noorwegen, na ‘de moeder van de natie’ Gro Harlem Brundtland. Solberg is de telg uit een welvarend gezin uit Bergen en mag zichzelf miljonair noemen. Als studente sociologie, politieke wetenschappen, statistiek en economie sloot ze zich aan bij de studentenliga van de Conservatieve partij in Bergen.
Solberg is gehuwd met de zakenman Sindre Finnes met wie ze twee kinderen heeft. Solberg is gepokt en gemazeld in de Noorse politiek. In 1989 werd ze voor het eerst verkozen in de Storting, het Noorse parlement. Van 2001 tot 2005 was ze minister van Lokale Besturen en Regionale Ontwikkeling waar ze opviel door haar harde asielbeleid. Hieraan hield ze de scheldnaam ‘Jern-Erna’ (IJzeren Erna) over. Ten onrechte, want tijdens het bewind van haar premier Kjell Magne Bondevik streken duizenden asielzoekers meer neer in Noorwegen dan tijdens de daaropvolgende rood-groene regering.
De coalitie van Solberg kan in de nieuwe Storting op 89 van de 169 zitjes rekenen. Haar conservatieve partij verloor zeven zetels.
Vorig jaar werd Solberg betrapt op een spelletje Pokémon Go terwijl haar politieke rivaal Trine Skei Grande van de Liberale Partij aan het woord was. Wilde ze gewoon de Noorse economie steunen? Het fenomenaal rijke Noorse pensioenfonds heeft fors geïnvesteerd in Nintendo dat met Pokémon Go miljoenen extra voor de Noren opleverde.
Vanochtend opent Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker het Europese werkjaar met zijn State of the Union in het Europees Parlement. Het klimaat waarin de ‘Europese troonrede’ plaatsvindt is erg veranderd. Vorig jaar waarschuwde Juncker nog dat het voorbestaan van het Europese project zelf in gevaar was, vandaag is er weer toekomstperspectief en ruimte voor ‘verdieping’. De afgelopen jaren was de toon van de jaarlijkse beleidstoespraak van de Commissievoorzitter uitgesproken tobberig, met een dieptepunt een jaar geleden toen JeanClaude Juncker - nochtans niet bekend als een chagrijn - de toekomst zeer somber inzag. “Nog nooit heb ik nationale regeringen zo verlamd gezien door de krachten van het populisme en de vrees bij de volgende verkiezingen te verliezen”, aldus Juncker toen. De verkiezingen die naderden, waren die in Nederland en vooral Frankrijk, waar anti-Europese partijen van populistisch tot uiterst-rechts volgens de peilingen een grote slag konden slaan. De kiezers in die landen beslisten er echter anders over. In Frankrijk versloeg de pro-Europese Emmanuel Macron Marine Le Pen in de race naar het Elysée. Van die laatste is sindsdien nauwelijks nog iets gehoord.
In Nederland haalde Le Pens soulmate Geert Wilders ook niet het door de polls voorspelde monsterresultaat. De vooruitzichten in Duitsland zijn vanuit Brussels oogpunt nog rooskleuriger. Daar lijkt Angela Merkel, rots in de Europese branding, de overwinning bij de verkiezingen over anderhalve week nu al zo goed als op zak te hebben.
Lastposten
Bij die opluchting kwam intussen de verbijstering over het geknoei van de Britse Brexiteers. Premier Theresa May heeft haar Great Repeal Bill maandag dan wel beter dan verwacht door het Lagerhuis geloodst, maar er liggen zoveel amendementen bij de Brexitwet op tafel dat de behandeling daarvan forse vertraging dreigt op te lopen.
De Brexit-tragikomedie lijkt veel continentale Europeanen herinnerd te hebben aan de voordelen van Europese samenwerking in een wereld waar Trump en Poetin, voor onzekerheid zorgen. Om nog te zwijgen van Kim Jong-un. Er zijn nog altijd lastposten binnen de Unie maar vergeleken met wat een jaar geleden nog dreigde te gebeuren, zijn de problemen met de Hongaarse premier Orban gedoe met een kwajongen.
Voortgang
En dus is er ruimte voor nieuw perspectief. Juncker - die zijn huidige ambtstermijn die van de laatste kans noemde - moet de gelegenheid aangrijpen nu ook de Frans-Duitse motor weer begint te ronken. Frans-Duitse eensgezindheid maakt het mogelijk om voortgang te maken met de fundamenten voor een Europees Monetair Fonds dat het bestaande noodfonds moet vervangen. Een voorstel voor een light-versie van Europese obligaties zou in de laatste ruk naar de Duitse verkiezingen nog voor enige opwinding kunnen zorgen.
Juncker wil ook de Britten te snel af zijn met een voorstel voor gestroomlijnde onderhandelingen over handelsakkoorden. Minder dan een jaar geleden zorgde Wallonië nog voor wereldnieuws door het handelsakkoord met Canada te vertragen. Juncker wil nu snelle deals met Australië en NieuwZeeland, ook al om de Brexiteers een neus te zetten.
De Financial Times meldde gisteren dat Juncker vandaag met een voorstel komt om overnames door Chinese bedrijven in Europa beter te screenen. Globalisatie moet het vandaag nog meer ontgelden: de Commissie wil giganten als Google, Apple, Uber of Airbnb gepast belasting laten betalen. Of dat voorstel het haalt, hangt van de lidstaten af. Uiteindelijk bepalen zij wat er van Junckers nieuwe panorama in huis komt.