Op naar een nucleair bewustzijn
Expo ‘Perpetual Uncertainty’ in Z33 toont eeuwige nalatenschap van kernenergie
Kim Jong-un wil er maar wat graag een bom van bricoleren, onze centrales barsten van de scheurtjes en het afval krijgen we nog niet aan de Kempense klei gesleten. Het atoom is weer een heet hangijzer. Ook in Z33, het huis voor actuele kunst in het Hasseltse begijnhof. Vanaf zondag is de tentoonstelling ‘Perpetual Uncertainty’ er vrij te bezoeken.
HASSELT -
We merkten toch vooral terughoudendheid vanuit wetenschappelijke hoek
Het is een krachtig eerste beeld waarmee je als bezoeker geconfronteerd wordt: een arbeider die het puin van de Japanse kerncentrale in Fukushima aan het opruimen is, draait plots richting webcam en wijst de kijker met een beschuldigende vinger aan. Naar uitbater TEPCO. En naar de mens zelf, die de aarde met een nieuw soort vergif opzadelde.
Het werk is onderdeel van ‘Perpetual Uncertainty’, een sterke nieuwe tentoonstelling die drie maanden in Z33 te zien is. In de expo wordt vanuit cultureel perspectief stilgestaan bij de impact van het atoom. “De titel zegt het zelf: sinds de mens het nucleaire introduceerde op aarde, leven we in een staat van eeuwige onzekerheid”, aldus projectverantwoordelijke Ils Huygens van Z33.
Eeuwig onzeker
Treffende beelden te over dus in het Hasseltse begijnhof. Zoals de zes kroonluchters uit uraniumglas uw geigerteller mag u gelukkig thuislaten: het uranium zit veilig ingekapseld in glas - die met uvlicht bestraald worden en een akelige groene schijn over de donkere ruimte werpen. “Voor mij het perfecte beeld voor kernenergie: angstaanjagend en fascinerend tegelijk”, vindt Huygens. Verschillende werken ontstonden tijdens uitstappen in het veld voor ‘Nuclear Culture’, het overkoepelende project waaruit deze tentoonstelling geboren werd. Zo trokken enkele kunstenaars in het kader van de expo naar de opslagplaats van SCK in Dessel en het bodemonderzoekscentrum HERAS in Mol.
Geen sensatie
Een - nu ja - beter tijdstip hadden ze zich in Z33 niet kunnen indenken voor hun expo. Met een NoordKorea dat zich wil manifesteren als kernmacht, of met de aankondiging van de topman van de Belgische kernafvalbeheerder dat de Kempense kleigrond misschien toch niet zo geschikt blijkt om radioactief afval in op te slaan. Gloeiend actueel, kortom. Verwacht u echter niet aan sensationele beelden van vallende bommen of ontplofte kernreactoren. “We willen net breder gaan, en een bewustzijn creëren over de atoomrealiteit waarin we leven, en hoe we daarmee in de verdere toekomst moeten omgaan”, aldus Huygens. De twintig werken van evenveel kunstenaars proberen dan ook zo veel mogelijk facetten van ons atoomtijdperk te vatten. Gaande van een film over de ontginning van uranium - de brandstof voor onze kernreactoren - in Groenland, over spandoeken met protestslogans van de Brit David Mabb, tot werken die stilstaan bij hoe radioactieve straling het best in beeld gebracht wordt. De bom, die valt dan weer in de video-installatie van de Japanse kunstenaar Isao Hashimoto: een geanimeerde landkaart waarop duizenden flikkerende lichtjes het aantal nucleaire ontploffingen tussen 1945 en 1998 tonen. De teller valt stil op 2.053 stuks.
Uiteraard krijgen enkele Japanse
kunstenaars een platform: het land kreeg twee atoombommen en een kernramp te verduren. Vooral de foto’s van Shuji Akagi vanuit Fukushima zijn beklijvend: passanten die zonder opkijken langs immense hopen besmette grond passeren die overal in het stadje verspreid liggen. Bedekt met een plastic groen zeil, bij wijze van camouflage. Alsof je al dat toxisch afval te midden van huizen en winkels zomaar kunt negeren.
342 jaar
Vergis u echter niet: het radioactief afval dat wij achterlaten, zal de aarde zich nog lang heugen. Een digitale teller toont hoelang het duurt eer het opgeslagen nucleaire afval in Dessel zijn halveringstijd bereikt, het moment waarop het dus
Rondetafel
Eindigen doet de bezoeker aan een rondetafel, bezaaid met boeken over het nucleaire vraagstuk. Een replica van de rondetafel van Amerikaanse kunstenaar James Acord: die werd zo moedeloos van de geheimhouding in de nucleaire industrie dat hij zelf een tafel ineenknutselde en wetenschappers en activisten er aan zette.
Want dat is het uiteindelijke doel van ‘Perpetual Uncertainty’: een bewustzijn creëren over het nucleaire probleem en samen tot oplossingen komen. Op 17 november is er alvast een open gesprek gepland, over nucleair afval in België.
Of de industrie daarop zit te wachten? “Tijdens ons veldonderzoek merkten we toch vooral terughoudendheid vanuit wetenschappelijke hoek”, zegt medecurator Kiyoko Tahibana. “De kernindustrie denkt hooguit 100 jaar vooruit, terwijl het afval er in sommige gevallen nog 250.000 jaar zal liggen.” ‘Perpetual Uncertainty’ van 17/9 tot en met 10/12, Z33, Begijnhof Hasselt. Gratis toegang. Info: www.z33.be
XKiyoko Tahibana
medecurator