Eén op de drie Limburgers ouder dan 65 jaar in 2040

Stijgende levensverwachting en daling geboortes oorzaak

In 2040 zal bijna een op de drie Limburgers ouder zijn dan 65 jaar. Vandaag is dat een op de vijf. Dat blijkt uit cijfers van de Studiedienst van de Vlaamse regering. Limburg was jarenlang een jonge provincie, maar zal de komende jaren sterk vergrijzen. “In 2040 verwachten we 29,1 procent 65-plussers in Limgeboortes burg. In Vlaanderen zal enkel West-Vlaanderen met een percentage van 30,7 procent meer vergrijsd zijn”, zegt Edwin Pelfrene van de Studiedienst van de Vlaamse regering. De rest van Vlaanderen vergrijst iets minder sterk. Verwacht wordt dat een op de vier Vlamingen in 2040 ouder dan 65 jaar zal zijn.

Onder meer een stijgende levensverwachting en een daling van het aantal liggen aan de oorzaak van de sterke vergrijzing. Experten waarschuwen dat er ons grote uitdagingen wachten op het vlak van onder meer pensioenen, ouderenzorg en huisvesting.

X De hele week belichten we alle aspecten van gelukkig ouder worden in ons dossier ‘Happy Aging’

Vandaag is één op de vijf Limburgers ouder dan 65 jaar, in 2040 zal dat bijna één op de drie zijn. Niet voor niets voorspellen demografen een ‘Benidorm aan het Albertkanaal’. “De knipperlichten moeten nu aanspringen”, zegt Edwin Pelfrene van de studiedienst van de Vlaamse regering. Zes op de tien Limburgers maken zich zorgen over de vergrijzing, blijkt uit een enquête die onze krant liet uitvoeren. Niet zo verbazend, want de veroudering gaat razendsnel in onze provincie. “In Limburg heeft de vergrijzing zich wat later doorgezet, maar de jongste jaren is er een inhaalbeweging aan de gang”, zegt Edwin Pelfrene.

Grijs, grijzer, grijst

In 2000 was Limburg nog de minst vergrijsde provincie van Vlaanderen. “Tussen 2000 en 2017 is het percentage 65-plussers gestegen van 13,8 naar 19,3 procent, de sterkste groei van alle Vlaamse provincies in die periode. Die tendens van een jonge naar een sterk vergrijsde provincie zal zich ook de komende jaren doorzetten. In 2040 verwachten we 29,1 procent 65-plussers in Limburg. Enkel West-Vlaanderen zal met een percentage van 30,7 procent meer vergrijsd zijn.”

De vergrijzing zal het meest voelbaar zijn in het oosten van Limburg. Enerzijds doordat de generatie migranten uit de jaren zestig de populatie 65-plussers aandikt, anderzijds vanwege een migratiestroom van Oost-Limburg naar westelijke gemeenten. Vanaf 2030, wanneer de eerste babyboomers hun tachtigste verjaardag vieren, zal ook het aantal 80-plussers sterk toenemen. “In 2000 was nog maar 2,3 procent van de Limburgse bevolking ouder dan tachtig, maar we verwachten dat die groep zal groeien tot dertien op de honderd Limburgers in 2050. De impact daarvan op de maatschappij is niet te onderschatten.”

Limburgers leven langer…

De vergrijzing van Vlaanderen hangt nauw samen met de veroudering van de grote generatie babyboomers, geboren in de jaren vijftig en zestig. Maar er zijn nog factoren die meespelen. “De stijgende levensverwachting is een belangrijke motor voor vergrijzing”, zegt Pelfrene. “Limburg is wat dat betreft een koploper in Vlaanderen. Een Limburgse jongen die geboren is in 2016 wordt gemiddeld 80,3 jaar. Dat is de hoogste mannelijke levensverwachting van alle Vlaamse provincies. Bij meisjes is dat 84,5 jaar, een derde plek na Vlaams-Brabant (84,9) en West-Vlaanderen (84,6).” Redenen voor die hoge Limburgse levensverwachting zijn giswerk. “Factoren zoals welvaart, eetcultuur of de aan- of afwezigheid van vervuilende industrie kunnen daar bijvoorbeeld invloed op hebben, maar wat hier precies speelt, is moeilijk te zeggen.” Dat we steeds ouder worden, mag trouwens ook blijken uit het aantal honderdplussers in de provincie. Op 1 januari 1997 waren 34 Limburgse mannen en vrouwen honderd of ouder, vandaag zijn dat er 83 en de verwachting is dat hun aantal in 2030 gestegen zal zijn naar 276.

… maar krijgen minder

kinderen

Een jonge bevolking begint bij een hoog aantal geboorten. En ook daar wringt het schoentje. “Vroeger stond Limburg helemaal bovenaan wat het aantal geboorten betreft”, zegt Pelfrene “maar dat is nu niet meer het geval.” Het totale vruchtbaarheidscijfer, het verwachte aantal kinderen per vrouw, is teruggelopen van 1,68 in 2010 naar 1,57 in 2016. Het laagste van alle Vlaamse provincies en onder het huidige Vlaamse van 1,67. “Buitenlandse migratie, vaak twintigers en dertigers die zich hier vestigen, is een fenomeen dat de natuurlijke veroudering van een bevolking kan compenseren”, zegt Pelfrene. “Limburg heeft sinds de mijnen traditioneel een vrij hoog aandeel migranten in zijn bevolking. Maar terwijl het percentage niet-Belgen in alle Vlaamse provincies stijgt, blijft het in Limburg eerder gelijk. Ook wat binnenlandse migratie betreft, bengelt Limburg helemaal onderaan. Blijkbaar is de provincie geen aantrekkelijke woonplek voor inwoners van andere provincies.”

Wie zal dat betalen?

gemiddelde Ook de rest van Vlaanderen vergrijst, zij het iets minder hard. Is nu een op de vijf Vlamingen ouder dan 65, dan zal dat in 2040 een op de vier zijn. De gevolgen voor onder meer het pensioenstelsel en de zorgsector zullen gigantisch zijn. “De knipperlichten moeten aanspringen”, zegt Pelfrene. “Hoe moeten de pensioenen van de 65plussers en de zorg voor 85-plussers in de toekomst gefinancierd worden? Vooral wat de zorg betreft, is er iets te weinig aandacht in het beleid. Maar door vergrijzing kan ook het innovatief vermogen van een samenleving aangetast worden. Je hebt jonge mensen nodig voor de schwung in een gemeenschap.”

Het grootste probleem zou wel eens de arbeidsmarkt kunnen worden. “We zitten nu al met een demografisch vervangingstekort in Vlaanderen, wat wil zeggen dat de leeftijdscategorie die gewoonlijk de arbeidsmarkt instroomt (18-24 jaar) kleiner is dan de leeftijdsgroep die uitstroomt (58-64 jaar). Limburg doet het het slechtst van alle provincies met tachtig potentiële instromers tegenover honderd uitstromers en de verwachting is een verdere daling naar 73 per honderd in 2020. Mogelijk moet Limburg werkkrachten opnieuw elders gaan zoeken, maar nu zal er wellicht eerder vraag zijn naar hooggeschoolden.”

Een Limburgse jongen die geboren is in 2016 wordt gemiddeld 80,3 jaar. Bij meisjes is dat 84,5 jaar

Edwin Pelfrene Studiedienst Vlaamse regering

Waar eindigt het?

De vergrijzing een halt toeroepen is niet eenvoudig. “De overheid kan proberen om jonge mensen meer perspectieven te bieden, bijvoorbeeld op de arbeidsmarkt of met het woonbeleid, wat het vruchtbaarheidscijfer ten goede komt. Migratie is ook een wapen tegen vergrijzing, maar daar speelt natuurlijk ook het maatschappelijk debat over de wenselijkheid ervan.”

Hoe dan ook, een einde aan de trend is nog niet meteen voor morgen. “Volgens onze vooruitzichten gaat de vergrijzing zeker nog toenemen tot 2040 of 2050. Maar als de babyboomgeneratie alle leeftijden doorlopen heeft, zal ze vanzelf afnemen. We zullen wel in een vergrijsde samenleving blijven leven, maar er zal meer evenwicht zijn tussen de generaties”, zegt Pelfrene.