“Democratisering hoger onderwijs is meer dan ooit een mythe”
Een Vlaamse jongere met laagopgeleide ouders heeft zelf maar 22 procent kans om een hoger diploma te halen, terwijl een leeftijdsgenoot met een hoogopgeleide vader of moeder 80 procent kans op slagen heeft. Twintig jaar geleden lag dat cijfer een stuk hoger. “Het blijkt vandaag nog meer een gigantische uitdaging om van een kind van laaggeschoolde ouders pakweg een arts of verpleger te maken”, zegt Luc De Schepper van Universiteit Hasselt. UHasselt mag dan wel succesvol aftrappen met 1.900 nieuwe studenten, veel andere lichtpunten ziet de rector niet bij de start van het nieuwe academiejaar. Zo heeft bijna 13 procent van de Limburgse schoolverlaters niet eens de laatste jaren van het middelbaar afgemaakt. Voor bijna 15.000 studenten van hogeschool PXL en UHasselt werd gisteren het academiejaar ingezet. Met als opvallende aanwezige voormalig Europees president Herman Van Rompuy die – naast een lofzang voor Europa – benadrukte dat we alle talenten moeten ontwikkelen. “Zowel de ta- lenten van mensen hier als van mensen met een niet-Europese achtergrond. We gaan pas economisch competitief zijn als we de war on talent winnen.”
Stilgevallen
Koren op de molen van rector Luc De Schepper, die dan wel de resultaten van de economische en politieke samenwerking ziet na de sluiting van Ford, maar tegelijk veel ellende in het onderwijs niet kan ontkennen. “De ‘opwaartse mobiliteit’ in ons land is de laatste jaren stilgevallen. Een kind van wie één van beide ouders hoogopgeleid is, heeft bijna 80 procent kans om zelf ook een diploma hoger onderwijs te behalen. Dat staat in schril contrast met een kind van wie de ouders niet hoogopgeleid zijn.” De voorbije tien jaar haalde van die jongeren amper 22 procent een hoger diploma, terwijl dat in de jaren 80 nog 24 procent was en in de jaren 90 zo’n 28 procent. “In tegenstelling tot wat velen denken, is de democratisering van het hoger onderwijs dus meer dan ooit een mythe.”
Pisa
Het begint trouwens al in het middelbaar onderwijs. De Schepper: “Dat blijkt uit de recentste Europese Pisa-resultaten: zo scoren Vlaamse leerlingen van hoogopgeleide, meer gegoede ouders systematisch beter op leesvaardigheid, wiskunde en wetenschap. Er zijn ook meer leerlingen uit de laagste sociale groepen die een jaar moeten overdoen (45%) dan leeftijdsgenoten met een veel hogere sociaal-economische achtergrond (8%). Voor die laatsten is de kans om in het ASO terecht te komen ook veel groter. Voor een Vlaamse 15-jarige met rijke ouders bedraagt die kans 79 procent, voor een 15-jarige uit de armste groep: 22 procent.”
Antwerpen
“Onderwijs is een fundamentele bouwsteen van onze welvaart, maar rapport na rapport toont aan dat we – op enkele lichtpunten na – aan de verkeerde kant van de tabellen staan. Zo blijkt uit recente VDAB-cijfers dat van de Limburgse schoolverlaters 12,8 procent laaggeschoold is, met niet eens een diploma derde graad secundair onderwijs op zak. Dat is een daling ten opzichte van vijf jaar geleden maar nog steeds te veel. Enkel Antwerpen scoort slechter met 16,3 procent.” Nog cijfers die de rector alarmerend vindt: in Genk keert 14,5 procent van de jongeren de middelbare school de rug toe zonder diploma, in Heusden-Zolder is dat 14,3 procent, in Tongeren zitten ze aan 13,2 procent. “Om u een idee te geven: het Vlaamse gemiddelde is 10,7 procent.”
Allochtonen
Kiezen voor een opleiding aan de universiteit doen de Limburgers ook nog altijd minder dan andere Vlaamse jongeren: van de Limburgse 18-jarigen gaat 23,7 procent naar de unief, Vlaanderen zit aan 27 procent. Het ‘allochtone cijfer’ is nog dramatischer. “Al zowat tien jaar ligt het aantal allochtone 18-jarigen aan UHasselt op 10 procent. Nochtans maken ze vandaag meer dan 30 procent van het aantal 18-jarigen in Limburg uit. Als die groep jongeren net zo goed vertegenwoordigd was aan UHasselt als de autochtone jongeren telde deze unief geen 6.500, maar 8.000 studenten. Ugur Yildirim – de allereerste laureaat van onze diversiteitsprijs in 2006 – sprak twee jaar geleden bij de tiende editie de hoop uit dat de prijs op een dag overbodig zou worden. Dat het op een dag vanzelfsprekend zou zijn dat allochtone jongeren naar de universiteit gaan en er goed scoren. Maar die dag lijkt nog lang niet te zijn aangebroken.”
Graduaat
Een behoorlijk keerpunt ziet PXL-directeur Ben Lambrechts wel in de nieuwe versie van de HBO5-opleidingen. Oder de vleu- gels van de hogescholen worden die opgewaardeerd tot ‘graduaten’, oftewel hoger beroepsonderwijs, een tussenstap tussen hogeschool en afhaken na het middelbaar. “Op die manier willen we er vijftien aangepaste, bijgeschaafde of nieuwe opleidingen bijkrijgen. Met die studenten gaan we tegen de 10.000 zitten (vandaag telt PXL zo’n 8.200 studenten, nvdr). We willen zo jaarlijks 400 mensen extra de mogelijkheid op een hoger onderwijsdiploma bieden, meer kansen geven en nog meer hogeropgeleiden naar de arbeidsmarkt laten doorstromen. Want the war on talent is heftig.”