Geen winnaars
Het ziet er niet naar uit dat er ooit een echte uitslag zal zijn van het referendum dat de regionale regering van Catalonië gisteren hield over de onafhankelijkheid van de Noord-Spaanse regio. Door het optreden van de paramilitaire Guardia Civil, die vanuit Madrid het bevel gekregen had het referendum met alle middelen te beletten, konden vele kiezers niet in de stembureaus geraken, werden stembiljetten voor of na het stemmen in beslag genomen, en verliep de hele stembusslag in zo’n chaos dat het eigenlijk niet de moeite loont zelfs maar te proberen de stemmen te tellen.
Toch heeft Catalonië gisteren een grote en wellicht onomkeerbare stap gezet in de richting van de afscheiding van de rest van Spanje. Niet door het referendum zelf, maar door het vanuit Madrid gedicteerde nodeloos gewelddadige optreden van de Spaanse politie.
Voor de camera’s van de massaal aanwezige internationale pers werden niet alleen deuren met bijlen ingeslagen en stemlokalen bezet door politiemannen in zware gevechtsuitrusting, er was ook te zien hoe met de wapenstok ingehakt werd op ongewapende burgers, hoe vrouwen bij de haren weggesleurd werden en hoe er met rubberkogels geschoten werd op… mensen die gebruik wilden maken van hun stemrecht. Dat de Spaanse vicepremier Soraya Saenz de Santamaria in Madrid verklaarde dat de regering op die manier de democratie in bescherming nam, was van een surrealisme de Catalaanse schilder Salvador Dali waardig.
Toch had de regering in Madrid eigenlijk het recht aan haar zijde. Het referendum was immers illegaal verklaard door het Spaanse hooggerechtshof en in een rechtsstaat hoort zo’n uitspraak gerespecteerd te worden. Bovendien was de manier waarop de Catalaanse regering de beslissing over het referendum door het parlement jaagde ook niet fraai.
Maar premier Rajoy had kunnen volstaan met gewoon vast te stellen dat het referendum illegaal was en dus geen gevolg kon hebben. Dan waren veel Catalanen niet gaan stemmen en was er misschien ook geen meerderheid geweest voor onafhankelijkheid, want lang niet alle Catalanen willen weg uit Spanje.
Maar door de opbouw van de voorbije weken met de inbeslagname van stembiljetten en de arrestatie van Catalaanse ambtenaren zorgde Madrid zelf voor de mobilisatie van de Catalanen. Het optreden van de Guardia Civil gisteren was het logische orgelpunt van die escalatie. De kloof tussen Catalonië en de rest van Spanje is onpeilbaar diep geworden, en de reputatie van Spanje – en vooral die van Mariano Rajoy – ligt aan diggelen.
Dat de Spaanse vicepremier in Madrid verklaarde dat de regering de democratie in bescherming nam, was van een surrealisme de Catalaanse schilder Salvador Dali waardig