Onafhankelijkheid en identiteit

Grenzen worden zelden hertekend met een feestje. Meestal zijn ze het resultaat van oorlog en strijd. En toeval, want wanneer vroeger het stof van een oorlog ging liggen, werden vaak de vreemdste grenzen getrokken om belangen in evenwicht te houden en nieuwe oorlogen te vermijden. Toen de voormalige Sovjetstaten uit mekaar vielen, waren er staten waar men zonder veel poespas de oude grenzen herstelde, zoals in Tsjecho-Slowakije, en helaas andere, zoals het voormalige Joegoslavië, waar meer bloed dan inkt vloeide. Nieuwe grenzen zijn dus doorgaans ofwel het resultaat van een omvattende oorlog, of van een plotselinge verandering van de geopolitieke situatie.

De onafhankelijkheidsstrijd van regio’s is daarom een vrij nieuwe factor. Twee redenen domineren bij dat onafhankelijkheidsstreven: ofwel vindt een dominante groep dat er slechts plaats is voor één geloof – het hunne – ofwel wil men een aparte staat omdat men niet langer welvaart wil delen. Toch gebruiken beide bewegingen hetzelfde argument voor hun strijd, namelijk het argument van ‘identiteit’. Het is de reden waarom een groeiende groep identiteit minimaliseert of relativeert. Zij zien identiteit als een bron van bekrompenheid, uitsluiting en onverdraagzaamheid. Maar die afwijzing van identiteit is net zo kortzichtig als het misbruik van identiteit om zich van de rest van de wereld af te sluiten. Identiteit kan ook verbindend en verenigend zijn. Zijn wij Limburgers daar trouwens niet het beste voorbeeld van?

Het probleem met het strakke identiteits-denken is dat het ervan uit gaat dat een mens maar één identiteit kan hebben. Als je naar de Verenigde Staten kijkt, stel je vast dat identiteit daar heftig beleefd wordt. Er wordt veelvuldig met vlaggen gezwaaid en voortdurend geroepen dat men toch zo fier is om Amerikaan te zijn. Toch vind je vandaag moeilijk een land waar de bevolking meer verdeeld is dan in de VS. Daar staat de Vlaming of Belg tegenover, die zijn identiteit niet enkel lauwtjes beleeft, maar die er bovendien niet uit is of hij nu Belg, Vlaming of Europeaan is. Met soms bijkomend de vraag hoe groot de dosis Italiaan, Pool, Turk of Marokkaan in die gemixte identiteit is. Uitgerekend de situatie in ons land, maakt duidelijk dat een identiteit veelvuldig kan zijn, en dat de intensiteit van iedere component naargelang de omstandigheden en de periode kan wijzigen. Welke identiteit zou de uwe zijn, als u er één zou moeten kiezen? Ik zou daar niet lang over moeten nadenken; als ik één identiteit moet kiezen, kies ik voor Limburger. Maar dat betekent nog niet dat ik voor een onafhankelijk Limburg ben.