“Ze zaten in de hoek waar de klappen vielen”
Canvas laat 14 kinderen van de collaboratie getuigen
Op 8 november start op Canvas een zesdelige reeks over de ‘Kinderen van de collaboratie’, Vlamingen die zijn opgegroeid in de schaduw van hun collaborerende ouder(s). Uit de 300.000 Vlamingen in die situatie, selecteerde Canvas veertien getuigen die het wilden navertellen. De jongste, muzikant en cabaretier Wim Claeys, is 45. De oudste, Lanakenaar Herman Dillen, is 91.
Het gevarieerde gezelschap laat een intieme kijk toe op de verschillende manieren waarop zij zijn omgegaan met het verleden van hun ouders. “Het is een groep die tot nog toe niet systematisch bestudeerd werd”, zegt Koen Aerts, historicus aan de UGent. “Bij de bevrijding zaten zij in de hoek waar de klappen vielen. Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) getuigde onlangs nog op Klara hoe het collaboratieverleden van zijn vader zijn hele leven op hem heeft gewogen. Ook de getuigen in de reeks vertellen over hun emoties. Voor de een was dat trots, loyaliteit, strijdbaarheid. Voor de ander schaamte.” De volgorde van de zes afleveringen die de reeks telt is chronologisch. Begonnen wordt er van 1940 tot net voor de bevrijding. De tweede aflevering gaat over de periode van september 1944 tot de zomer van 1945: de bevrijding, de straatrepressie en de arrestatie van ouders of andere familieleden. Deel drie behandelt de officiele repressie en stelt de vraag hoe de kinderen terugkijken op de manier waarop de Belgische justitie hun ouders heeft berecht. De vierde aflevering gaat over de jaren 50 en 60: hoe was het om op te groeien in een gezin van ex-collaborateurs? Deel vijf gaat over de terugkeer van oud-collaborateurs op het publieke forum: in de Vlaamse beweging en in politieke partijen. Het slotdeel stelt de schuldvraag: de medewerking aan een regime dat miljoenen holocaustslachtoffers maakte.
Verzet
Op 19 december komt er nog een extra documentaire, die de verhalen van de getuigen kadert in een breder perspectief. Er volgen ook drie Facebook Live-sessies, waarbij kijkers vragen kunnen stellen over het programma. Op 5 december organiseert Canvas in Bozar een debat over (de)radicalisering, met historici over de gelijkenissen tussen toen en nu. Volgend jaar wordt ook een opvolgende reeks geproduceerd, dan over de ‘Kinderen van het verzet’.
Tot de veertien getuigen behoren Rosemarie Bergmans (73), die bekend werd met de rol van Rosita in ‘Johan en de Alverman’, en Herman Portocarero (65), die als kind van een collaborateur toch ambassadeur van België mocht worden.