De egel en de hond

De eerste keer dat ik iemand ‘wapenstilstandsdag’ hoorde zeggen, begreep ik niet wat hij bedoelde. Als kind riep het lange woord het beeld bij mij op van kanonnen en geweren die zonder menselijke tussenkomst tot stilstand waren gekomen. Dat aan wapens een zekere wilsautonomie toegekend werd, maakte me angstig voor de toekomst.

Vandaag wordt die vrees ook door militaire experts gedeeld, want met de komst van intelligente robots bestaat de mogelijkheid dat die dingen ooit zelf zullen beslissen wanneer en op wie ze het vuur openen. ‘Nooit meer vrede’, vrees ik dan.

* * *

Voor we naar bed gingen, liet ik de honden nog even uit. Onze oude viervoeter had niet veel tijd nodig voor haar boodschapje, maar de jonge bleef lang weg.

Ik hoorde haar achter in de tuin blaffen zoals ze wel vaker doet wanneer de hond van de buurvrouw zich aan de andere kant van de draad durft te tonen. Bang dat ze de hele buurt wakker zou maken, ging ik ‘gewapend’ met een zaklamp en koekjestrommel naar haar op zoek.

Aan haar wilde ogen en gekke sprongen merkte ik onmiddellijk dat ze niet in haar normale doen was. Voor haar op de grond lag een balvormig ding waartegen ze tekeer ging zonder het aan te durven raken. Het was een opgekrulde egel die zich met zijn uitgestoken stekels tegen de viervoeter beschermde. Onze hond had met haar klauwen een grachtje rond het bange egeltje gegraven, zodat het niet weg kon. Om de egel een kans te geven te ontsnappen, moest ik de hond van het strijdtoneel sleuren. Ze begreep niet waarom ik haar verdedigingsactie wilde saboteren.

Daarna vond ik de egel terug - het diertje zat nog op dezelfde plaats. Met een platte schop kon ik het optillen zonder geprikt te worden, en het voorzichtig naar de tuin van mijn moeder dragen, waar een afsluiting het tegen onze hond kon beschermen.

* * *

In de Unesco-grondwet staat dat oorlogen in de geesten van mensen ontstaan. Gewapende conflicten tussen landen worden daarom op dezelfde plek, in het hoofd, opgelost, niet op een slagveld. Het was dus niet op 11 november maar in de tijdsperiode die voorafging, dat de oorlog beëindigd werd.

Andere ‘stilstanden’ waren noodzakelijk om de wapens te doen zwijgen. Om te beginnen de ‘geestesstilstand’ bekomen door het inzicht dat verder vechten geen uitkomst bood. Daarna werd aan ophitsende retoriek, wraakzuchtige pamfletten en bloeddorstige pennen het zwijgen opgelegd, en last but not least aan wapens.

* * *

Enkele dagen later had de egel de weg naar onze tuin teruggevonden. Alles herhaalde zich, de egel die niet wegraakte, de hond die tekeer ging... Zonder ‘menselijke interventie’ waren de twee duidelijk gedoemd om elkaar terug te vinden en te bestrijden. Nooit meer vrede.

De egel en de hond, het zou de titel van een fabeltje kunnen zijn, van een verhaal met een moraal.

In fabeltjes kunnen dingen gebeuren die in het alledaagse leven onmogelijk zijn. Zo zouden deze twee dieren die elkaar nooit begrepen hebben, tot het inzicht kunnen komen dat je stekels uitsteken of je hoektanden tonen wanneer je in de buurt van de ander komt, niet prettig samenleven is. De hond ziet misschien ook in dat de egel geen bedreiging vormt want die zoekt enkel een plekje voor zijn winterslaap; en hij lust alleen maar insecten en wormen en pakt dus geen eten van de hond af. De egel begrijpt ook dat als hij zijn stekels blijft uitsteken, hij tot een eenzaam leven zonder vrienden gedoemd is. Op de slotpagina van het fabeltje toont een illustratie hoe de twee broederlijk naast elkaar liggen.

* * *

Vertel me, hoe is het mogelijk, na zovele duizenden jaren, dat de vlammen van uw razernij nog steeds ongehinderd kunnen oplaaien? Miklós Radnóti(1909-1944),

‘Het Achtste Herdersdicht’,1944

* * *

Van alle levensvormen kan enkel de mens tegen zijn natuur kiezen, kan enkel hij zijn ‘basic instincts’ opzijzetten. Door zijn ‘stekelpak’ af te leggen en zijn ‘scherp gebit’ op te bergen, tilt hij zich op boven het slagveld, onttrekt hij zich aan de eindeloze aanval-verdediging-aanval-cyclus. Het overzicht schenkt hem het inzicht dat hij geen misschien vijanden heeft.

Good luck en tot ziens.

Uw trouwe dienaar, FB