“Laat psychiater oordelen”
Limburg koploper gedwongen opnames in psychiatrie
HASSELT - In Limburgse psychiatrische instellingen vonden in 2015 maar liefst 667 gedwongen opnames plaats. In verhouding tot het bevolkingsaantal scoort geen enkele provincie hoger. Dat blijkt uit het jongste rapport van de Vlaamse zorginspectie. Professor Joris Vandenberghe van het Universitair Psychiatrisch Centrum in Leuven noemt het stijgende aantal gedwongen opnames zorgwekkend.
Volgens de wet kan een gedwongen opname in de psychiatrie slechts op drie voorwaarden: een patiënt lijdt aan een vastgestelde psychiatrische stoornis, is een gevaar voor zichzelf of de omgeving en er is geen alternatief mogelijk. In 2007 waren er nog 2.444 gedwongen opnames in Vlaanderen, in 2015 steeg dat aantal naar 3.516. Rekening houdend met de bevolkingsgroei gaat het om een stijging van 37 procent. Een wetenschappelijke verklaring is er niet, maar de toegenomen aandacht voor veiligheid zou een rol kunnen spelen. Opvallend is het hoge aantal opnames in Limburg. Per 100.000 Limburgers werden in 2015 78 patiënten met dwang opgenomen in een psychiatrische instelling in deze provincie. In West-Vlaanderen waren dat er 58, in Antwerpen 57, in Oost-Vlaanderen 56 en VlaamsBrabant 45. Ook tien jaar geleden voerde Limburg een soortgelijk lijstje al aan.
Huisartsen
“Het grote verschil tussen Limburg en Vlaams-Brabant, de uitschieter naar boven en beneden, is de manier van werken”, zegt professor Joris Vandenberghe (KU Leuven). “In Limburg zijn het huisartsen zonder specifieke psychiatrische expertise die de procureur adviseren of een gedwongen opname nodig is. In Vlaams-Brabant verloopt zo’n procedure in principe via de spoedgevallendienst van een ziekenhuis. Daar is vaak een psychiater aanwezig. Er is iets meer tijd en er zijn meer mogelijkheden voor een grondige evaluatie. Mogelijk zijn er daardoor minder gedwongen opnames in Vlaams-Brabant.” Het oordeel van een psychiater zou ook in Limburg welkom zijn, denkt Vandenberghe. “Als psychiater vind ik oordelen over gedwongen opname een van de moeilijkste aspecten van mijn vak, ook omdat het voor de patiënt zo ingrijpend is. Huisartsen kunnen zeker expertise opbouwen, maar ik denk dat het niet slecht is om er altijd een psychiater bij te betrekken.”
Traumatiserend
Niet alleen voor Limburg maar voor heel Vlaanderen geldt dat er best zuiniger zou omgesprongen worden met gedwongen opnames, zegt Vandenberghe. “Er zijn weinig aanwijzingen dat een gedwongen opname op lange termijn een beschermend effect heeft. Wat we wel zeker weten, is dat een gedwongen opname een traumatiserende of stigmatiserende impact kan hebben op een patiënt. De kans bestaat dat hij of zij na zo’n negatieve ervaring minder snel hulp zal zoeken. Daarom is terughoudendheid zeker op zijn plaats.” Professor Vandenberghe pleit voor een wettelijk kader dat het mogelijk maakt om een patiënt in een crisissituatie 24 uur vast te houden om zo een zorgvuldige evaluatie te kunnen maken. “In bijna vijftig procent van de gedwongen opnames is er een achterliggende problematiek van alcohol- of druggebruik. Na een nachtje ontnuchteren is de situatie vaak al helemaal anders en kan een gedwongen opname niet meer nodig zijn.” “Er is een werkgroep opgericht die bekijkt hoe een hervorming voor gedwongen opnames tot stand moet komen”, laat justitieminister Koen Geens (CD&V) weten. Concrete wetsvoorstellen worden eind 2018 verwacht.