Verplicht schuilen in straal van twintig kilometer rond kernramp
Nieuwe noodplannen voor nucleaire ongevallen
BRUSSEL - Als er zich een kernramp voordoet, moeten alle burgers in een straal van twintig kilometer rond de centrale verplicht binnen blijven en ramen en deuren gesloten houden. Dat staat in de nieuwe nucleaire noodplannen die donderdag door de federale regering werden voorgesteld. Vroeger lag de perimeter van die zogenaamde schuilzone op tien kilometer van de centrale, maar dat verandert dus begin volgend jaar. Aan de evacuatiezones verandert - ondanks kritiek van experten en Greenpeace - niets. Daar blijft een straal van tien kilometer rond de kerncentrales behouden.
BRUSSEL - De federale regering heeft donderdag de nieuwe en langverwachte noodplannen voor nucleaire en radiologische rampen goedgekeurd. Vanaf begin volgend jaar wordt de schuilzone, waarbinnen burgers verplicht binnen moeten blijven, uitgebreid van 10 naar 20 kilometer rond het incident. De evacuatiezone in de onmiddellijke omgeving wordt - ondanks aandringen van experten - niet uitgebreid en blijft op de oude 10 kilometer. “De enige reden daarvoor is dat Antwerpen anders volledig geëvacueerd zou moeten worden. Dit is dus zeker geen antwoord op een grote kernramp”, zegt Eloi Glorieux van Greenpeace. Naar de vernieuwing van de nucleaire en radiologische noodplannen werd al lange tijd uitgekeken. De laatste versie dateerde van 2003 en was op zijn zachtst gezegd ontoereikend te noemen. Met de kernramp in Fukushima in 2011 en de onrustwekkende berichten over de scheurtjescentrales in eigen land in het achterhoofd, werkten het kabinet van minister van Binnenlandse Zaken Jan Jambon (N-VA) en het Crisiscentrum de afgelopen jaren aan een nieuw document. Dat is nu klaar. Het is enkel nog wachten op advies van de Raad van State, waarna de plannen begin volgend jaar in werking moeten treden.
Evacuatie
“Er zijn drie beschermingsmaatregelen in geval van een nucleair ongeval”, legt het kabinet-Jambon uit. “Evacueren, schuilen en jodiuminname.”
1. Evacueren: In een straal van 10 kilometer rond de kernramp moet iedereen worden geëvacueerd. Dat blijft, ondanks kritiek van experts en organisaties als Greenpeace, hetzelfde als in de vorige noodplannen uit 2003. De evacuatiezone kan later nog worden vergroot naar een straal van 20 kilometer, afhankelijk van de lokale situatie. Waar de geëvacueerde mensen naartoe moeten, wordt bepaald in Bijzondere Nood- en Interventieplannen die nu op dit federale plant geënt zullen worden. Het is de taak van de gouverneurs om in concrete maatregelen en opvangplaatsen te voorzien.
2. Schuilen: De schuilzone wordt vergroot van de huidige 10 naar 20 kilometer. Binnen die perimeter moet iedereen verplicht binnenblijven en ramen en deuren gesloten houden.
3. Jodiuminname: in een straal van 20 kilometer rond de centrales krijgen alle inwoners jodiumpillen. Die vullen de schildklier bij inname met niet-radioactief jodium en verkleinen zo de kans op schildklierkanker. In een verdere straal van 20 tot 100 kilometer (en dat is de rest van het Belgische grondgebied) kan in principe iedere Belg vanaf medio volgend jaar jodiumpillen gaan afhalen in zijn apotheek, maar er wordt vooral de nadruk gelegd op kwetsbare groepen zoals kinderen, zwangere vrouwen en vrouwen die borstvoeding geven. Volgens het kabinet-Jambon zijn er genoeg jodiumpillen voor alle Belgen, maar is het niet voor iedereen nodig (en voor mensen boven de 40 jaar soms zelfs nadelig) om jodiumpillen in te nemen.
“In de nieuwe plannen is het ook veel duidelijker wie wat moet doen. In de oude plannen werden louter de bevoegdheden opgesomd, wij zorgen nu dat iedereen concreet weet wat hij of zij moet doen in geval van een ramp. Dat gaat van het crisisbeheer tot een hoofdstuk over beschermingsmaatregelen voor bijvoorbeeld politieagenten die de perimeter moeten afsluiten. Ook daaraan is gedacht.”
Radioactieve wolk
“Op zich zijn we blij dat er een nieuw noodplan is. Het oude was echt inadequaat. Maar dit plan is zeker geen antwoord op een grote kernramp”, zegt Eloi Glorieux, nucleair expert bij Greenpeace. “De grotere distributie van jodiumtabletten vinden we goed, maar de zones waar geëvacueerd of geschuild moet worden, zijn veel te beperkt. Een evacuatiezone van 10 kilometer is onaanvaardbaar. Alsof een radioactieve wolk na 10 kilometer plots stopt. Het is puur om praktische redenen dat men die zone niet durft uitbreiden, want anders zouden steden als Antwerpen volledig geëvacueerd moeten worden. Nu wordt die optie open
gelaten door de evacuatiezone later nog uit te breiden, maar zo’n maatregelen neem je niet à l’improviste. Aan de uitvalswegen moeten poorten worden geplaatst om voertuigen te controleren op besmetting en ze eventueel te decontamineren. Dat vergt enorme voorbereidingen. Ook qua materieel, waarvan ik trouwens betwijfel of dat er wel is.” “Om te vergelijken met Fukushima: daar werd geëvacueerd in een straal van 20 km, terwijl tot 30 km de mensen werd aangeraden om te vertrekken. En dat terwijl 80 procent van de radioactiviteit gelukkig nog in zee is beland. Dat zou hier niet het geval zijn.” Glorieux heeft ook zijn vragen bij de grotere schuilzones. “Schuilen is een maatregel die slechts 24 uur efficiënt is. Mensen zijn niet voorbereid om zo lang te moeten binnenblijven. In het geval van een kleine lozing is dat geen probleem, maar in Tsjernobyl en Fukushima duurde de lozing acht tot tien dagen.”
Antwerpse ring
“Eigenlijk zou de overheid dus moeten zeggen: ‘we hebben onze best gedaan, maar verder kunnen we om praktische redenen niet gaan’”, zegt Glorieux. “Maar uiteraard doen ze dat niet. Ze proberen de bevolking gerust te stellen. ‘We hebben alles onder controle’, terwijl dat uiteraard niet zo is. De enige veilige kerncentrale is een kerncentrale die gesloten is.” “We denken dat we hiermee een antwoord kunnen bieden op de ergst denkbare scenario’s, al stopt het uiteraard ook ergens”, antwoordt het kabinet-Jambon. “We zijn met deze nieuwe noodplannen een van de strengste landen van Europa, maar we zullen natuurlijk nooit kunnen voldoen aan alles wat organisaties als Greenpeace voorstellen, want er zijn ook praktische bezwaren. Soms is het voor grote steden als Antwerpen zelfs beter om te schuilen, dan om iedereen de straat op te laten gaan en een verkeersknoop op de Antwerpse ring te organiseren.”