Erop of eronder voor Angela Merkel
Vandaag valt deadline voor Duitse coalitieverkenningen
Na een maand onderhandelen loopt de deadline voor de Duitse coalitieverkenningen vandaag af. Slaagt Angela Merkel erin om een Jamaica-coalitie op de been te krijgen, of zijn de onderhandelingen daarover afgesprongen nog voor ze echt begonnen zijn?
Waar gaat het over?
Vanochtend verloopt de deadline voor de zogenaamde Jamaika-Sondierungen, de verkennende gesprekken tussen de partijen die een Jamaica-coalitie op de been willen brengen. Jamaica slaat op de partijkleuren die ook die in de Jamaïcaanse vlag zitten: zwart voor de CDU van kanselier Merkel en haar Beierse zusterpartij de CSU, geel voor de liberale FDP en groen voor de Groenen. De coalitie is de enig mogelijke omdat de SPD na haar afstraffing door de kiezer geen nieuwe grote coalitie wil. Merkel wil uiterlijk vandaag weten of het wel zin heeft verder te gaan met elkaar. En dus waren er eerst aftastende gesprekken. Een maand lang en moeizaam verlopend, vooral omdat de partijen getekend door de verkiezingsuitslag aan de oefening begonnen. Zo weegt het feit dat de extreemrechtse Alternative für Deutschland (AfD) het in Beieren erg goed deed op de opstelling van de CSU. Volgend jaar zijn er in Beieren deelstaatverkiezingen, en de CSU zet dus haar conservatieve hakken in het zand.
Wat zijn de breekpunten?
De belangrijkste zijn het migratiebeleid en de klimaatpolitiek. Zo wil de CSU absoluut een beperking van het aantal vluchtelingen. CDU/CSU en FDP willen ook het recht op gezinshereniging beperken, terwijl de Groenen dat juist een basis voor integratie en een mensenrecht vinden.
Ook inzake klimaat en energiepolitiek liggen de standpunten ver uit elkaar. Het gaat dan vooral om de toekomst van benzineen dieselauto’s, en de sluiting van kolencentrales. De Groenen willen een echte kolenuitstap, maar de andere partijen vrezen dat hen dat stemmen kost in regio’s zoals NoordrijnWestfalen waar kolencentrales staan. De kolenuitstap staat ook centraal op de klimaattop in Bonn (zie kader).
Wat zijn de mogelijke scenario’s?
Gisteren zei kanselier Merkel nog dat Jamaica kan slagen, ook al blijven de verschillen nog groot. Een FDP-leider had het echter over ‘een storm boven Jamaica’.
Als er vanochtend een compromis uit de bus is gekomen, kunnen de echte formatiegesprekken beginnen. Als er geen akkoord is, is de volgend stap niet zo duidelijk. Een alternatief voor Jamaica is er niet - tenzij de SPD terugkomt op haar keuze om geen grote coalitie meer aan te gaan. In deelstaat Nedersaksen is gisteren toch weer zo’n zwart-rode coalitie gesloten.
Als Jamaica uiteindelijk niet lukt en de SPD blijft in de oppositie, moet bondspresident Steinmeier beslissen. Nieuwe verkiezingen over twee maanden? Niemand zit er om te springen, behalve de AfD misschien. Steinmeier kan Merkel ook vragen een minderheidskabinet te vormen, het laatste waar de op zekerheden gestelde Kanzlerin Merkel voor zou kiezen. En dus zijn er ook weer vragen over Merkels eigen toekomst.