Volksfeest in Zimbabwe na vertrek Mugabe
Weg is vrij voor afgezette vicepresident Mnangagwa
Robert Mugabe is dan toch opgestapt als president van Zimbabwe. De aankondiging zorgde gisteren voor een uitzinnige uitbarsting van volksvreugde, vooral ook in de hoofdstad Harare, nadat het 93jarige oudste staatshoofd ter wereld zich een week lang leek vast te klampen aan de macht. De mededeling van het aftreden van Robert Mugabe na 37 jaar aan de macht, kwam van de voorzitter van het parlement, nadat regeringspartij Zanu-PF daar de afzettingsprocedure had ingezet. In een brief deelde de president mee “vrijwillig” af te treden met het oog op een “geweldloze machtswisseling” en vanuit zijn “bezorgdheid om het welzijn van de bevolking van Zimbabwe”. Mugabe werd vorige week de facto afgezet in een vreedzame coup door het leger. De coup mocht geen coup heten maar was volgens de hoge militairen een tijdelijke machtsovername, bedoeld om het land uit zijn “constitutionele, sociale en economische malaise” te halen. Het leger gaf het staatshoofd huisarrest in zijn residentie.
De mededeling door voorzitter Jacob Mudenda van het aftreden van Mugabe werd gisteren in het parlement onthaald op juichkreten, die onmiddellijk herhaald werden in de straten van Harare. Op Africa Unity Square bij het parlementsgebouw waren duizenden samengekomen om druk uit te oefenen op de parlementsleden. De boodschap van Mugabes aftreden deed de menigte losbarsten in uitbundige zang en dans.
Coup de Grace
Het aftreden van Mugabe is een persoonlijke revanche voor Emmerson Mnangagwa, de vicepresident die Mugabe twee weken geleden ontsloeg vanwege diens steeds frequentere botsingen met presidentsvrouw Grace.
Het ontslag van Mnangagwa werd ook gezien als een manoeuvre van Mugabe om het pad voor zijn vrouw als opvolgster te effenen. De ‘tijdelijke ingreep’ van het leger had dan ook tot doel om een verdere machtsgreep door Grace Mugabe en haar factie in Zanu-PF te blokkeren. De machtsovername veranderde echter binnen de kortste keren in volksopstand tegen de hoogbejaarde autocraat en zijn partij, een ontwikkeling die door de legertop duidelijk niet bedoeld was. Voor de legertop was het doel van de operatie helder: Mugabe snel naar de uitgang werken. Alleen leek de president zelf dat toch niet zo te begrijpen. Uit zijn toespraak zondagavond bleek bij alle verwarring dat hij niet zinnens was uit eigen beweging plaats te maken. Intussen was hij wel zijn bewegingsvrijheid kwijt en had het leger belangrijke medestanders van zijn vrouw verwijderd.
De afzettingsprocedure die gisteren ingezet werd, was gebaseerd op Mugabes leeftijd en op de machinaties door de entourage van zijn vrouw. Van persoonlijke corruptie of machtsmisbruik was geen sprake. Daarmee werd ook de eer gespaard van de man die een halve eeuw geleden de bevrijdingsstrijd tegen de koloniale machthebbers leidde in wat toen nog Rhodesië heette.
Krokodil
De weg lijkt daarmee vrij voor Emmerson Mnangagwa om zijn – zoals de legertop het dit weekend omschreef – “rechtmatige plaats als president en opperbevelhebber” in te nemen. Mnangagwa was twee weken geleden na zijn afzetting de grens met ZuidAfrika overgestoken. Gisteren verbrak hij zijn stilzwijgen met een oproep aan Mugabe om zich “naar de volkswil te schikken” en af te treden. De Zanu-PF-partijtop benoemde Mnangagwa afgelopen weekend al tot nieuwe leider, duidelijk ook een poging om de onder het Mugabe-regime geconcentreerde macht intact te houden. Oppositieleiders riepen de voorbije dagen op tot de vorming van een overgangsregering van nationale eenheid, maar het is zeer onzeker dat dat in overeenstemming is met de plannen van de legerleiding.
De 75-jarige afgezette vicepresident die Zimbabwe kent onder zijn bijnaam ‘Krokodil’, onderhield als oudgediende van de onafhankelijkheidsstrijd uitstekende relaties in het Zimbabwaanse leger. Volgens een leider van Zanu-PF zou Mnangagwa binnen de 48 uur de macht overnemen: “Hij is niet ver van hier.”