“Sommige foto’s clandestien gemaakt”
Heemkring stelt uniek fotoboek voor over Limburgse ondergrond
Heemkring Heidebloemke bracht zopas het fotoboek ‘Zwart Werk’ uit om te herdenken dat honderd jaar geleden de eerste steenkool naar boven werd gehaald in Limburg. Voor het eerst ligt de focus louter op mijnwerkers die dagelijks de ondergrond indoken. Het gaat om een bundeling van vooral zeldzame foto’s, al dan niet clandestien gemaakt, in de buik van Limburg. Dat er zo weinig foto’s in omloop zijn over het werk in de ondergrond, heeft tal van redenen. Veiligheid was daarvan de belangrijkste. Een kleine batterij - in het fototoestel, de flash of de lichtmeter - kon immers voldoende zijn om het aanwezige mijngas te ontsteken en een explosie te veroorzaken. De zeldzame fotografen die er toch werden toegelaten, moesten beschikken over een gekeurd mijngasveilig toestel en mochten dan nog enkel onder begeleiding foto’s maken. Beelden over onveilige toestanden waren, om het imago van de directie niet te schenden, uit den boze.
Geromantiseerde beelden
Willy Minders is een van de weinige fotografen die het werk in de ondergrond mocht vereeuwigen. Het leverde prachtige, zij het geromantiseerde, beelden op. Dikwijls geposeerd en in scène gezet. Een andere fotograaf, die al iets meer vrijheid kreeg en even voor de sluiting zich kon laten gaan, is de Nederlander Ad Van Denderen. Van beide fotografen zijn werken te zien in ‘Zwart Werk’ van Heidebloemke.
“We konden ook enkele foto’s van fotograaf Johnny Harsch gebruiken”, zegt Jef Habex van de heemkring. “Die geven de bezetting van de ondergrond weer tijdens de staking tegen de sluiting van Zwartberg in 1966. Daarnaast konden we ook beelden putten uit ons eigen archief. Dat zijn foto’s die ons geschonken zijn. Daar zullen ongetwijfeld heel wat clandestien gemaakte foto’s bij zijn. Welke weten we niet juist. Net zoals we niet weten wie er op de foto staat, in welke mijn die gemaakt is en wie de foto gemaakt heeft. We kunnen wel zeggen dat ze uniek zijn. We hebben er bewust voor gekozen om in ons werk alleen maar aandacht te schenken aan de ondergronders. In alle boeken die er inmiddels verschenen zijn over de Limburgse mijnen, zien we prachtige beelden van alles wat zich op de bovengrond afspeelt en in veel mindere mate van wat onder het aardoppervlakte gebeurde. Wij gaan van start met beelden van mijnwerkers die zich klaarmaken om te gaan werken en eindigen met foto’s als ze weer boven zijn. De foto’s er tussenin gaan over het werk zelf.”
X‘Zwart Werk’ telt honderd pagina’s en is te verkrijgen aan 15 euro via heemkring Heidebloemke