“Wie rijk sterft, sterft in schande”
Waarom Amerikanen zes keer meer wegschenken aan liefdadigheid
Misschien is het u ook opgevallen: het merendeel van de gulste tien op onze vorige bladzijden is Amerikaan. Dat komt doordat het land van Donald Trump de meeste superrijken levert, maar ook doordat liefdadigheid ingebakken zit in de Amerikaanse cultuur. “Het zit hier in hun DNA”, zegt Jean-Paul Warmoes van de New Yorkse tak van de Koning Boudewijnstichting.
Amerikanen schenken gemiddeld 1.054 euro per jaar weg, Belgen 165 euro. Dat is ruim zes keer minder
Talrijke organisaties doen dezer dagen een beroep op uw goedhartigheid. Als u toevallig een bekende kop heeft en mooi geld verdient, wordt de rij alleen maar langer. Gert Van Goolen van Golazo begeleidt (ex-)topsporters als Kim Clijsters, Sven Nys, Tia Hellebaut, Bart Swings en Nina Derwael. “Hoe groter de naam en faam, hoe meer allerlei vragen op je af komen. Dat gaat van kleine, lokale doelen tot de grote organisaties. Van de vraag om een filmpje op te nemen of een shirt te signeren voor een benefiet, tot geld storten of het boegbeeld worden van een campagne. Je kan nooit op alles ja antwoorden, en het is altijd heel vervelend om nee te zeggen, want het is allemaal goed bedoeld en het verdient allemaal meer aandacht.”
Je moet dus selectief zijn. Hoe ga je dan te werk? Van Goolen: “Wij raden onze atleten aan om structurele keuzes te maken. Kies er twee doelen uit waarvoor je je ten volle kan engageren. Als je veel kleinere doelen steunt, heb je geen tijd voor al die tombola’s of eetfeestjes. We raden ze aan om te kiezen voor wat ze zelf na aan het hart ligt. Iets dat uit de eigen omgeving of familie komt en hen beroerd heeft. Een land waar ze geweest zijn, een ziekte, of kinderen in het algemeen. Kim Clijsters heeft zo gekozen voor SOS Kinderdorpen en de vzw Buba & Batma, een kindertehuis in India, opgezet door een vrouw uit Bree.” Waarom sportlui aan liefdadigheid doen? Van Goolen: “Het is goed voor de uitstraling natuurlijk, maar het moet welgemeend zijn. Als het niet van harte is, zie je dat meteen. Atleten beschouwen liefdadigheid als een sponsor die niet betaalt: je steekt er tijd in zoals je voor een sponsor zou doen, maar je doet dat gratis. Je steekt er zelf nog wat middelen in en met je bekendheid zet je anderen aan om dat ook te doen. Daar gaat het om.”
Traditie van filantropie
In België gaat het meestal om een acte de présence, om je tijd en je gezicht te lenen, om gesigneerde spullen te laten veilen. Maar bij de grote celebrities in Amerika zijn er reusachtige bedragen mee gemoeid. Elke sportman van betekenis heeft daar zijn eigen Foundation, die met miljoenen schuift en soms 30 of 50 man personeel heeft. Vanwaar die oceaan van verschil tussen de twee continenten?
De Koning Boudewijnstichting wil via haar Centrum voor Filantropie liefdadigheid promoten. Nicolas Bastenie is er filantropieadviseur: “Amerika is een veel groter land en heeft meer gefortuneerde beroemdheden. Maar België heeft de laatste jaren veel topsporters voortgebracht. Kijk naar de Rode Duivels die de laatste vijf jaar zijn doorgebroken en nu tot de bestbetaalde voetballers ter wereld behoren. Ik ben er zeker van dat we er binnen een drie jaar meer van horen.”
Naast de andere schaalgrootte spelen er ook maatschappelijke verschillen. Bij ons zorgt de overheid voor scholen, ziekenhuizen, bibliotheken, rampenfondsen en opvang voor daklozen. De burger verwacht dat ook, gezien onze torenhoge belastingdruk. Voor een Amerikaan is elke dollar voor de overheid er eentje te veel. Maar voor goede doelen is hij dan weer erg gul. Amerikanen schenken gemiddeld 1.054 euro per jaar weg. De Belg gaf in 2016 zo’n 165 euro aan goede doelen, volgens de Koning Boudewijnstichting. Dat is meer dan zes keer minder. De traditie gaat terug op de rijke industriëlen die Amerika groot hebben gemaakt. Toen staalmagnaat Andrew Carnegie rond 1900 zijn fabriek verkocht, werd hij de rijkste man ter wereld. De rest van zijn leven deelde hij het gemaakte fortuin weer uit aan scholen, 2.500 bibliotheken en concertzalen. ‘Een man die rijk sterft, sterft in schande’, was de leuze van de eerste grote weldoener. Oliebaron John Rockefeller - de rijkste man aller tijden - volgde zijn voorbeeld en dat doen vandaag ook Bill Gates en Warren Buffett. De twee rijkste mensen ter wereld zijn de stichters van ‘The Giving Pledge’ (www.givingpledge.org), een campagne waarin 158 steenrijke ondertekenaars mensen aanzetten om minstens de helft van hun rijkdom weg te schenken. In de sport is dat vertaald naar ‘Athletes for Hope’ (www.athletesforhope.org). Bij de twaalf stichters wereldsterren als Mohammed Ali, Andre Agassi, Lance Armstrong, Jackie JoynerKersee en Jeff Gordon, de Nascarkoning die getrouwd is met de Riemstse Ingrid Vandebosch. Naast die sociale druk is er ook een fiscaal luik. Giften mogen volledig worden afgetrokken van de winst (voor bedrijven) en van de belasting (voor particulieren).
Giving back
Jean-Paul Warmoes runt in New York de King Baudouin Foundation US, die advies verleent aan Amerikanen die in Europa of Afrika aan liefdadigheid willen doen.
Warmoes: “NBA-speler Dirk Nowitzki heeft zijn eigen Stiftung in Duitsland en werkt via ons. Een Amerikaans bedrijf, Starbucks, ondersteunt in Zwitserland de stichting van Roger Federer via ons. We zijn een expertisecenter. In 2016 hebben we 21,7 miljoen euro opgehaald. Voor kleine en middelgrote giften heeft België een gunstig fiscaal regime: vanaf 40 euro kan je ze aftrekken van je belastbare inkomsten. De VS is interessanter voor grote bedragen, doordat de limieten genereuzer zijn. Een miljoen is niet zo ongebruikelijk, 10 miljoen gebeurt ook. Het maakt deel uit van het sociaal contract: je betaalt minder belastingen, maar je doet zelf meer. Giving back, teruggeven aan de maatschappij die jou veel gegeven heeft. Als je in New York uit gaat eten met vrienden, merk je dat het van je verwacht wordt. Maar het is ook echte generositeit. De meeste celebrities hebben een eigen Foundation. Om fiscale redenen, maar ook om een juridische structuur te hebben. Dan kan je personeel aanwerven en je kan andere mensen mee laten doneren.”