DE KERN Onzekerheid

Vandaag kunnen de Catalanen naar de stembus. Nog maar eens: de vierde keer in zeven jaar. Twee jaar geleden, bij de vorige regionale verkiezingen, zorgde een minderheid van de kiezers dat er met dank aan het kiesstelsel - een separatistische meerderheid in het Parlament in Barcelona verscheen. Die zette het ‘proces’ in gang dat op 1 oktober dit jaar gestalte kreeg in het onafhankelijkheidsreferendum. Dat was volgens de Spaanse regering illegaal. En dus sloeg haar oproerpolitie die dag enkele honderden tegendraadse stembusgangers naar de spoed.

Er zijn vandaag weer 17.000 ordehandhavers op pad, maar geweld valt dit keer hopelijk niet te vrezen. Algemeen verwacht is juist een uitzonderlijk hoge kiezersopkomst, in tegenstelling tot de twee hoger genoemde gelegenheden toen veel Spaansgezinde Catalanen thuisbleven. Van een ‘normale’ oefening in democratie is echter ook vandaag geen sprake. De stembusgang besluit een van de meest onwaarschijnlijke verkiezingscampagnes die een Europees land de laatste decennia te zien gegeven heeft. Lijsttrekkers die misschien verkiezingsoverwinnaars worden, voerden campagne vanuit de cel of vanuit buitenlands ballingschap. De Spaanse regering - die deze verkiezingen uitriep nadat ze de Catalaanse ministers naar huis stuurde - liet al verstaan dat ze, in geval van een overwinning van de ‘verkeerden’, het handige artikel 155 van de Spaanse grondwet weer paraat bij de hand zal houden. Daarmee kan de Spaanse regering, zo nodig, de nieuwe regeerders in Barcelona meteen naar huis sturen.

Het nationalistische kamp gaf al evenmin blijk tot inzicht gekomen te zijn. De gevluchte ex-minister-president Puigdemont stak vanuit zijn Brusselse vluchtoord alle schuld voor de crisis op de ‘Franco-erfgenamen’ in Madrid en op het ‘partijdige’ Europa. Geen moment gaf hij toe dat zijn roekeloosheid mede schuld had aan het feit dat Catalonië vandaag een tot op het bot verdeelde samenleving is - die bovendien economisch steeds meer de gevolgen van de politieke onzekerheid voelt.

En dus is de enige zekerheid waarmee de Catalanen vandaag ter stembus trekken dat er geen eind komt aan die onzekerheid. Misschien komt dat sommigen niet eens zo slecht uit. Premier Rajoy spint garen bij de heropleving van het Spaanse nationalisme als reactie op de Catalaanse rebellie. Verklaart dat het uitblijven van enig signaal van zijn kant dat een andere weg mogelijk is? Eén waarbij ook Catalaanse onafhankelijkheid tot de mogelijkheden behoort, als blijkt dat een meerderheid van de Catalanen dat wil?

De enige zekerheid waarmee de Catalanen vandaag naar de stembus trekken, is dat er geen eind komt aan de onzekerheid