EU zet zwaar kanon in tegen lidstaat Polen
Het is nog niet eerder gebeurd. Maar gisteren verloor de Europese Commissie na twee jaar dreigen haar geduld met lidstaat Polen en begon ze de procedure onder artikel 7 die er toe kan leiden dat dat land zijn stemrecht in de Europese (minister)raden verliest. De ondervoorzitter van de Europese Commissie, Frans Timmermans, maakte gisteren bekend dat het dagelijks bestuur van de Europese Unie het artikel 7 van het Verdrag van Lissabon in werking wil stellen tegen Polen. De Poolse regering pleegt volgens de EU hardnekkig inbreuken tegen de Europese waarden, in dit geval de onafhankelijkheid van de rechtspraak. Politieke ingrepen in de werking van de rechterlijke macht zijn in strijd met artikel 2 van hetzelfde verdrag waarin de Europese grondwaarden staan. De Europese Commissie - en met name Timmermans zelf - ondernam de afgelopen jaren vergeefse pogingen om de regering van de nationalistische partij Recht en Gerechtigheid te overtuigen dat wetten ter hervorming van het Hooggerechtshof en de benoeming van rechters niet door de Europese beugel konden.
De beide wetten geven de politieke leiding vrijwel totale invloed op benoemingen. Zo krijgt het Hooggerechtshof er twee kamers bij die rechters en advocaten kunnen op het matje roepen, vonnissen kunnen annuleren maar ook greep krijgen op de media. De twee wetten zijn al door de Sejm en (vorige vrijdag) door de Senaat goedgekeurd. De Poolse president Duda tekende ze gisteren, waardoor ze ook in werking treden.
De procedure onder artikel 7 neemt overigens tijd in beslag. De Europese Commissie hoopt dat de Poolse regering intussen nog tot inzicht komt - al maakte ze gisteren duidelijk dat ze dat geenszins van plan is.
Dat Polen ook echt zijn stemrecht verliest, is overigens weinig waarschijnlijk. Om het artikel definitief in werking te stellen, is een gekwalificeerde meerderheid in de Europese Raad nodig. Maar om het stemrecht vervolgens dadwerkelijk af te nemen, moeten de andere lidstaten unaniem zijn. De Hongaarse premier Viktor Orban heeft al laten weten dat hij daar nooit mee zal instemmen.