Catalonië zit muurvast
Vervroegde verkiezingen hebben niets veranderd
Een dag na de vervroegde regionale verkiezingen in Catalonië wordt steeds duidelijker dat er volstrekt niets veranderd is. De separatistische partijen hebben nog steeds een nipte meerderheid, Carles Puigdemont wil praten, en premier Mariano Rajoy weigert het gesprek. Het enige verschil met de situatie vóór de verkiezingen van donderdag is dat voor het eerst sinds Spanje na de Franco-dictatuur een democratisch land werd, een niet Catalaansnationalistische partij de grootste is in Catalonië. Inés Arrimadas leidde Ciudadans (de Catalaanse versie van Ciudadanos) naar een historische overwinning. Haar partij wordt met 37 zetels de grootste in het Catalaanse parlement, maar is veroordeeld tot de oppositie, want de drie niet separatistische partijen komen samen elf zetels tekort om een meerderheid te vormen in het Catalaans parlement. Dat heeft onder meer te maken met de Partido Popular van premier Rajoy, die met drie zetels haar slechtste resultaat ooit behaalde.
Toch vond Rajoy desgevraagd vrijdag tijdens een persconferentie dat hij moet gaan praten met “de winnaar van de verkiezingen” Inés Arrimadas. Hij kreeg ook niet over de lippen dat de separatisten het goed gedaan hebben. “Ze hebben steun verloren. Niet zoveel als we gehoopt hadden, maar ze hebben verloren.” En toch: net als bij de vorige verkiezingen in 2015 haalden de separatisten de absolute meerderheid in parlementszetels. Zonder een meerder- heid in stemmen te hebben weliswaar, omdat het kiessysteem de dunner bevolkte landelijke gebieden bevoordeelt.
Rajoy zei nog dat hij bereid is te praten met de premier van de volgende Catalaanse regering, maar dat die dan natuurlijk wel zijn mandaat moet opnemen in Catalonië zelf.
Aanhoudingsbevel
Eerder had de door Rajoy afgezette Catalaanse premier Carles Puigdemont vanuit Brussel, waar hij in ballingschap leeft, de overwinning opgeëist. Puigdemont deed het met zijn lijst JuntsXCat veel beter dan de peilingen voorspelden en is de grootste van de drie separatistische partijen die samen een meerderheid hebben. Daarmee is hij de voor de hand liggende kandidaat om zichzelf op te volgen als Catalaans minister-president. Maar in Spanje ligt nog altijd een aanhoudingsbevel voor hem klaar. Puigdemont riep daarom Rajoy op tot een “open gesprek”, in Brussel of in eender welk Europees land. Rajoy ging daar tijdens zijn persconferentie niet op in.
Het feit dat de belangrijkste kopstukken van de separatistische partijen in de gevangenis zitten of in Brussel verblijven om arrestatie in Spanje te voorkomen, vormt ook voor de Spaanse kranten een onzekere factor. Zullen de kopstukken in staat zijn hun mandaat op te nemen en hoe zit het met de separatistische meerderheid van twee zetels als ze dat niet kunnen?
Zowel de lijst-Puigdemont als de tweede separatistische partij ERC hebben de eenzijdige onafhankelijkheid geschrapt uit hun verkiezingsprogramma, maar ze hebben de steun nodig van de kleine uiterst linkse CUP, die eist dat “de oprichting van een Catalaanse republiek” in het regeerakkoord wordt opgenomen.
Strategisch Comité
Het Spaanse hooggerechtshof had vrijdag ook slecht nieuws voor het separatistische kamp. Volgens de krant El País breidt rechter Pablo Llarena zijn onderzoek voor rebellie, opruiing en misbruik van overheidsgeld uit naar nog zes separatistische politici, onder wie Artura Mas, de voorganger van Puigdemont als Catalaans minister-president. Mas is voor twee jaar vervallen verklaard van het recht een publiek mandaat op te nemen omdat hij het eerste referendum over onafhankelijkheid had georganiseerd. Mas en vijf andere politici zouden deel uitgemaakt hebben van een ‘strategisch comité’ dat achter de schermen ijverde voor de Catalaanse onafhankelijkheid. Als ze schuldig bevonden worden, riskeren ook zij dertig jaar cel.
Eerder al had Llarena aangekondigd dat hij het gerechtelijk onderzoek wilde uitbreiden, en de Guardia Civil opdracht gegeven te onderzoeken welke rol een hele reeks personen, politieke partijen en burgerbewegingen gespeeld hebben in de gebeurtenissen die geleid hebben tot de eenzijdige onafhankelijkheidsverklaring van oktober.