DE OOGST VAN EEN JAAR VORSEN
Voor de wetenschap was 2017 een bewogen jaar. Vlakbij onze aarde blijken zeven bewoonbare planeten te liggen, een reusachtige ijsberg raakte op drift bij de Zuidpool en een nieuwe orang-oetansoort stak haar neus aan het venster.
Als die plaat verder afbrokkelt en in de oceaan terechtkomt, kan dat landijs in zee schuiven. Dat zou de zeespiegel wel doen stijgen - met naar schatting een centimeter wereldwijd.
Kosmische aanvaring Feest voor de fysica: zo’n 130 miljoen lichtjaar bij de aarde vandaan botsen twee neutronensterren met een enorme klap op elkaar. Fysici zijn in de wolken als het nieuws over die kosmische aanvaring langs diverse kanalen op aarde terechtkomt: behalve als zwaartekrachtgolven ook onder de vorm van gamma-, röntgen-, ultraviolet-, infrarood-, optische en radiostraling. Hetzelfde kosmische verhaal, maar dan verteld door meerdere bronnen, markeert zo de geboorte van een ‘meertalige’ astronomie. Nog een opsteker: astronomen kunnen vaststellen hoe in het geweld van de kosmische botsing op reusachtige schaal zware elementen werden gevormd: lood, goud, platina, uranium en een boel andere atomen uit de onderste helft van de tabel van Mendeljev. Alleen al van goud is er méér gevormd dan de hele massa van de planeet aarde.
Vette kost dan toch niet zo ongezond Veel stof deed een studie opwaaien die - tegen de verzamelde wijsheid van alle dieetgoeroes in - suggereerde dat verzadigde vetten uit melk, vlees en kaas van het menu schrappen, niet valt aan te bevelen voor wie gezond wil leven. Door de hoeveelheid vet in je voeding te beperken, zou je niet je kans op hartziekte en voortijdig overlijden verminderen, maar je leven zelfs kunnen verkorten. Die controversiële boodschap maakte van de bijdrage in het artsenblad The Lancet het meest becommentarieerde wetenschappelijke artikel van 2017. De studie, waarvoor onderzoekers de voedselinname en de gezondheid van 135.000 mensen in achttien landen gedurende ruim zeven jaar hadden gevolgd, resulteerde in 168 nieuwsverhalen, 8.313 tweets en 441 Facebook-berichten.
Aantal insecten keldert Het aantal insecten in Duitse natuurgebieden neemt in razend tempo af. Uit 63 beschermde natuurgebieden in Duitsland zou sinds 1989 driekwart van de vliegende insecten zijn verdwenen, en er is geen reden om aan te nemen dat de situatie in de rest van Europa anders is. Die alarmerende boodschap stuurden Duitse en Nederlandse biologen dit najaar de wereld in. Maar biologen die niet bij de studie betrokken waren, uitten achteraf forse kritiek op het onderzoek. De statistiek zou niet deugen en er zou onvoldoende vaak bemonsterd zijn om de apocalyptische conclusie hard te kunnen maken.
Derde orang-oetansoort Op het Indonesische eiland Sumatra is een nieuwe orang-oetansoort gesignaleerd. De tapanuli uit het BatangToruwoud in het zuiden van Sumatra wijkt volgens zijn ontdekkers onder meer qua skeletbouw en gebit af van de twee bekende orang-oetansoorten. Ook genetisch zijn er aanzienlijke verschillen. De tupanili zou daarmee wereldwijd de achtste primatensoort vormen (behalve de mens en de twee al bekende orang-oetansoorten worden ook twee in Afrika levende gorillasoorten, chimpansees en bonobo’s tot de primaten gerekend.) Geschat wordt dat er zo’n achthonderd tapanuli’s op Sumatra leven hun leefgebied wordt bedreigd door de houtkap en de geplande aanleg
van een dam.