“Sterftecijfer bij ongevallen kan zo tot 14 procent dalen”
ZOL start als eerste Limburgse ziekenhuis met standaardbehandeling voor traumapatiënten
Het ZOL in Genk is als eerste ziekenhuis in Limburg en eerste niet-universitair ziekenhuis in Vlaanderen gestart met de opleiding Advanced Trauma Life Support. “ATLS is een gestandaardiseerde manier om traumapatiënten op te vangen en te behandelen”, zegt dokter Pascal Vanelderen, medisch diensthoofd spoed van het ZOL. “ATLS werkt volgens het principe dat je eerst moet behandelen wat eerst doodt. Volgens studies kunnen we met deze aanpak het sterftecijfer bij zware ongevallen met 7 tot 14 procent terugdringen.”
ATLS bestaat al sinds 1976. In dat jaar crashte de Amerikaanse orthopedisch chirurg James Styner met een sportvliegtuig in een veld in Nebraska. Zijn vrouw was op slag dood, drie van zijn vier kinderen waren zwaargewond. “Omdat Styner zag hoe inadequaat de traumazorg na dat ongeval verliep, heeft hij samen met een collega een systeem uitgewerkt om de opvang van traumapatiënten te verbeteren”, zegt Pascal Vanelderen, medisch diensthoofd spoed van het ZOL.
Eerst de luchtwegen
ATLS werd ondertussen al in 63 landen ingevoerd. In ons land werken UZ Leuven en UZ Gent al een tijdje met het systeem en worden er in deze centra opleidingen georganiseerd. Nu is daar dus ook het Ziekenhuis Oost-Limburg bijgekomen. “Veertien artsen van onze spoedgevallendienst hebben in december het ATLS-certificaat behaald”, zegt Vanelderen. “Vier van hen zijn ook uitgenodigd om ATLS-instructor te worden, zodat we op termijn onze jonge artsen zelf kunnen opleiden.” ATLS werkt volgens de zogenaamde ABCDE-regel. “Traumasituaties zoals zware verkeersongevallen of sportongevallen, zijn vaak zeer hectisch. Om de patiënt de grootste overlevingskansen te bieden, moet de traumaarts handelen volgens het principe ‘behandel eerst wat eerst doodt’”, zegt Pascal Vanelderen. Heel simpel gezegd: als een arts eerst het gebroken been van de patiënt behandelt en nadien pas merkt dat er geen hartslag meer is, dan sterft de patiënt. “Volgens de ABCDE-regel moeten in eerste instantie de luchtwegen van de patiënt vrijgeen
Volgens ATLS moeten we eerst de luchtwegen vrijmaken, dan moet de ademhaling goed zitten, dan moeten we de circulatie op orde brengen en ernstig bloedverlies stoppen Pascal VANELDEREN Medisch diensthoofd spoed
maakt worden (Airway), moet vervolgens de ademhaling goed zitten (Breathing) en moet de circulatie op orde worden gebracht ernstig bloedverlies gestopt worden (Circulation). Daarna moet de arts een eventueel neurotrauma behandelen (Disability) en onderkoeling voorkomen (Exposure).”
Mortaliteit
Belangrijk is dat het ATLS-principe wordt toegepast door het hele traumateam. “Als de patiënt met de ambulance wordt overgebracht naar het ziekenhuis wordt tijdens die overdracht door alle artsen dezelfde ABCDE-taal gesproken. Op die manier kan je in elke fase van behandeling vermijden dat belangrijke pathologieën over het hoofd worden gezien.” Sinds 2016 houdt het ZOL gedetailleerde lijsten bij met de letsels van patiënten die op de spoedgevallendienst belanden. “Vorig jaar hebben we in totaal 1.593 ritten met de mug uitgevoerd. In 227 gevallen ging het om traumapatienten, 214 van hen waren zwaargewond. Het is vooral voor die laatste groep patiënten dat het ATLS-principe zijn nut kan hebben”, zegt Vanelderen.
Uit studies blijkt alvast dat de ATLS-methode levens kan redden. “Afhankelijk van de studie blijkt dat het ATLS-principe de mortaliteit bij zware ongevallen met 7 tot 14 procent kan terugdringen.”