De Lijn staakt morgen: amper bussen in steden
Personeel De Lijn staakt morgen tegen 286 geplande ontslagen
Bij openbaarvervoersmaatschappij De Lijn wordt morgen massaal gestaakt tegen de 286 geplande ontslagen en de daarmee gepaard gaande centraliseringsoperatie. Maar de onvrede bij het personeel zit dieper dan dat alleen. De Lijn ziet nu al jaren zijn reizigersaantallen en aanbod teruglopen. Ook in Limburg, waar tussen 2014 en 2016 het aantal afgelegde buskilometers met 1,5 miljoen daalde. “De Vlaamse regering mist visie”, zeggen de vakbonden unisono.
De raad van bestuur van De Lijn zette vorige week het licht op groen voor het schrappen van 286 van de 1.780 management- en bediendefuncties. Het gaat niet om naakte ontslagen, maar om natuurlijke afvloeiingen bij pensionering of spontaan vertrek. Tegelijkertijd voert De Lijn een grootscheepse centralisering uit. Van de provinciale directies blijft buiten de klantendienst weinig meer over. Zo gebeurt de dispatching van de Limburgse bussen binnenkort in Antwerpen en moet de afdeling planning, die de uurroosters van de chauffeurs opmaakt, naar Mechelen of Leuven.
“In het gezicht gespuwd”
De vakbonden zijn razend. “De gesprekken zijn eenrichtingsverkeer. Er wordt in het gezicht van de werknemers gespuwd”, zegt Geert Witterzeel van de christelijke vakbond ACV. “Dit is een bijzonder slecht signaal voor Limburg en West-Vlaanderen, waar mensen die nu al een halfuur of een uur naar het werk moeten rijden nog eens een uur extra onderweg zullen zijn. Ik zie hierdoor veel mensen De Lijn verlaten, al is dat waarschijnlijk hun strategie.” “We vragen ons af wat er verbetert”, zegt Marcel Verginst van de socialistische vakbond ACOD. “Eerdere reorganisaties, zoals die van de HR-afdeling, hebben aangetoond dat centraliseren niet de oplossing is. Elke maand zijn er problemen met de uitbetaling van het personeel, gewoonweg omdat er te weinig volk is.”
“De Lijn zegt trouwens wel dat de reiziger centraal staat, maar dat is allang niet meer zo. Net nu er meer files zijn dan ooit, daalt het aanbod. Dat is toch de omgekeerde wereld? Veel mensen met tien tot twintig jaar ervaring zeggen De Lijn vaarwel. Dat zegt toch genoeg?”, aldus Verginst. Roger Kesteloot, topman van De Lijn verdedigde gisteren in een persbericht de besparing. “De nieuwe organisatie is nodig om de toekomst van ons bedrijf veilig te stellen. We maken ons klaar om te kunnen concurreren met de privébedrijven als de markt in 2020 vrijgemaakt wordt”, aldus Kesteloot, die eerder beloofde dat de 40 miljoen euro die op jaarbasis bespaard wordt, opnieuw geïnvesteerd kan worden in het aanbod.
Dalende cijfers
De onvrede bij het personeel zit echter dieper dan dat. De 286 ontslagen komen bovenop de dalende cijfers van De Lijn. Terwijl de files op de Vlaamse wegen elk jaar toenemen, zag De Lijn de afgelopen jaren zowel het aantal reizigers als het aantal afgelegde kilometers teruglopen (zie grafiek boven). In Limburg nam het aantal afgelegde kilometers tussen 2014 en 2016 met ruim 1,2 miljoen op jaarbasis af, een daling met zo’n 4 procent. Het gaat vooral om geschrapte ochtend- en avondritten, minder weekendaanbod en beknibbeling op de belbussen. De Lijn houdt vol dat de laatste jaren niet bespaard is op het aanbod. “De minieme daling in het aantal afgelegde kilometers – in Vlaanderen minder dan 1 procent – heeft te maken met efficiëntiewinsten zoals het vermijden van lege kilometers”, klinkt het. Tegelijkertijd nam ook het aantal reizigers in heel Vlaanderen af. In Limburg gaat het om een daling van 47,9 miljoen in 2014 naar 46,1 miljoen in 2016. In die evolutie speelt niet alleen het aanbod een rol, ook de duurdere tarieven schrikken reizigers af. De Lijn moest in 2015 zijn tarieven fors opdrijven, omdat de maatschappij historisch gezien te weinig van haar inkomsten (slechts 15 procent) uit ticketverkoop haalde. Door de tariefstijging is die kostendekkingsgraad inmiddels opgedreven tot net boven de 20 procent.
“Geen visie”
Maar als de inkomsten daardoor met ruim 10 procent gestegen zijn en er volgens mobiliteitsminister Ben Weyts (N-VA) ook niet bespaard wordt op de toelage van De Lijn (het klopt dat deze slechts licht is gedaald, van 1,03 miljard in 2014 naar 1,01 miljard in 2016), hoe kan het dan dat er toch beknibbeld moet worden op sommige ritten? “Weyts gebruikt het budget vooral om beter materieel te kopen”, zegt Verginst.
Zo werd in 2017 meer dan 300 miljoen euro geïnvesteerd in nieuwe voertuigen, bijna drie keer zoveel als in 2014. “Een inhaalbeweging, net om meer reizigers te verleiden”, zegt De Lijn.
“Op zich is dat goed”, geeft Verginst toe, “maar met het nieuwe vervoersmodel dat in aantocht is, zullen die nieuwe bussen in de toekomst alleen nog in de steden rijden en blijft het platteland onbediend.”
Nog meer acties?
Deze legislatuur nog wordt Vlaanderen opgedeeld in vijftien vervoersregio’s die zelf kunnen beslissen over het aanvullend busnet en het vervoer op maat (belbussen, taxi’s,...). Alleen het kernnet blijft volledig in handen van De Lijn zelf. “Alles wijst op een verregaande privatisering, maar het personeel mist een toekomstvisie”, zegt zowel Witterzeel als Verginst. “We zouden graag eens duidelijk van de Vlaamse regering willen weten waar ze naartoe wil. Hoe zullen de ticketprijzen evolueren? Hoeveel procent van het aanbod zal in de toekomst door privépartners worden uitgevoerd? Wij zouden die verhouding graag op 50/50 houden, maar daar ziet het niet naar uit.”
De vakbonden sluiten niet uit dat er nog meer acties zullen volgen bij De Lijn.
Net nu er meer files zijn dan ooit, daalt het aanbod. Dat is toch de omgekeerde wereld? Marcel VERGINST
ACOD