Kordate behoeder van zijn vrijheidsgedachte
BREE
Hoe doordrongen kan een mens zijn van een gedachtegoed? In het geval van Paul Guffens: heel erg. Zijn leven en zijn uitvaart stonden in het teken van de vrijheidsgedachte die hij zo koesterde. Lokaal liberaal politicus en doordrongen van sociaal dienstbetoon in de praktijk, vrijdenker in zijn hoofd. Maar liefst twaalf titels sieren het overlijdensbericht van Paul Guffens. Een drukbezet man, zo blijkt. Behalve directeur van de rijksmiddenscholen in Overpelt en Bree was hij provincieen gemeenteraadslid voor de liberale partij, die toen nog PVV heette. Uit zijn politieke mandaten vloeiden bijkomende bevoegdheden voort in het middenveld. Anderen zouden ervoor bedanken, maar Paul nam die zonder tegenstribbelen op. “Mijn vader zat boordevol engagement en sociale bewogenheid”, zegt zoon Marc Guffens. “Sociaal dienstbetoon klinkt vandaag vies, maar vroeger hoorde het gewoon bij de job van politicus. Ik herinner me dat onze living vroeger op zaterdagvoormiddag altijd vol zat. Dat was niet om mensen aan postjes te helpen. Mijn vader zag het als zijn taak om mensen bij te staan, hen wegwijs te maken in administratieve kluwens of hun belastingaangifte in te vullen.”
De belastingaangifte van de familie Guffens, die werd dan weer ingevuld door moeder Irma Spapen. “Daar had mijn vader het te druk voor”, aldus Marc.
Punkers op het atheneum
Paul Guffens was leraar Frans in Bree toen hij halfweg de jaren zeventig naar Brussel verkaste voor een job op het kabinet van onderwijsminister Herman De Croo, toen nog het ministerie van Nationale Opvoeding. Daar hoorde hij dat hij in aanmerking kwam voor een directeursexamen, waarvoor hij met glans slaagde.
Paul ging aan de slag aan de rijksmiddenschool in Overpelt, waar hij als een van de eerste schooldirecteurs in Limburg met een opendeurdag op de proppen kwam. “Enkele jaren later deed elke school dat”, aldus Marc. “Mijn vader liet de leerlingen van zijn school ook optreden in de theaterzaal. Hij zette dingen in gang.” Als schooldirecteur haalde Paul zelfs de muziekpagina’s van Humo. “Dat kwam zo: het oudercomité van het atheneum had in 1982 onder leiding van voorzitter Jaak Meuris, de vader van Stijn Meuris, De Kreuners naar de school weten te halen voor een optreden”, zegt Marc. “De legendarische muziekjournalist Marc Mijlemans, bezig aan een reportage over de groep, was met De Kreuners mee afgezakt naar Overpelt. De opluchting van Jaak en mijn vader, die blij waren dat “die punkers” van De Kreuners bij nader inzien ook maar ‘normale gasten’ waren, was blijkbaar zo tekenend dat Marc Mijlemans ze in zijn artikel verwerkte.” Dat Marc Guffens als piepjonge gitarist deel uitmaakte van Gruppenbild, het lokale voorprogramma die dag, was mooi meegenomen.
Sparringpartner
De laatste vijf jaren van zijn loopbaan was Paul directeur van de rijksmiddenschool in Bree, waar hij als lokaal politicus al een tijdje actief was. “Hij heeft de PVV in Bree opgericht en is er altijd voorzitter geweest, tot de partij in 1992 werd omgedoopt in Open Vld”, zegt Marc. “Een van de eerste leden van de nieuwe partij was Jaak Gabriëls, die overkwam van de Volksunie. Mijn vader had altijd oppositie gevoerd tegen Jaak. Dat precies Jaak lid werd van Open Vld en later burgemeester werd, was voor mijn vader het signaal om consequent te zijn en te stoppen met de politiek. Hij was toen al in de zestig.”
Met de figuur van Jaak Gabriëls had Pauls vertrek niets te maken, verzekert Marc. “Jaak en mijn vader hebben elkaar de jaren nadien gevonden als sparringpartners. Ze groeiden naar elkaar toe en bouwden een goede verstandhouding uit. Op de begrafenis van mijn vader wilde Jaak absoluut zijn respect betuigen. Ondanks het feit dat ze ooit politieke tegenstanders waren, vond Jaak dat mijn vader altijd rechtuit was en zijn opinie verdedigde.”
Hobby’s had Paul niet: politiek was zijn lange leven. Tot vorig jaar maakte hij nog deel uit van het bestuur van de Liberale Mutualiteit in Limburg. Hij zetelde ook in het nationale bestuur van het Liberaal Vlaams Verbond. “Hij was altijd politiek-sociaal bezig, maar de laatste jaren heeft hij veel tijd ingehaald met mijn moeder, door te gaan reizen. Hij was ook bezig met kunst, deed aan beeldhouwen en hield ervan om teksten te schrijven.”
Vrede en vreugde
Paul Guffens groeide op in het Vlaams-Brabantse Hoeleden, studeerde regentaat in Lier en kwam door een benoeming in de middenschool van Bree in Limburg terecht. Hij trouwde met een vrouw uit Kortenaken, zijn geboortestreek, maar Bree was en bleef de thuishaven van de familie Guffens. “Mijn mama vond het zelfs erg dat mijn vader is gestorven in het ziekenhuis van Maaseik, waardoor Bree niet als sterfplek op de rouwbrief kon”, zegt Marc. Paul overleed aan een hartstilstand, hoewel hij al een jaar met een verzwakte gezondheid kampte. Zijn begrafenis verliep zoals hij dat op voorhand had geregeld, al waren daar wel drie versies voor nodig. “Veertien jaar geleden kreeg mijn vader kanker”, zegt Marc. “Op een dag riep hij mij bij zich en haalde hij een boekentas met documenten tevoorschijn. Het bleek zijn begrafenis te zijn, die hij van naaldje tot draadje had uitgeschreven. Al heeft hij die nadien wel twee keer herwerkt.” Op Pauls uitvaart werden zijn zelfgeschreven teksten voorgelezen en klonk ‘Erbarme dich’, de Mattheuspassie van Bach, gevolgd door ‘Geef de kinderen de wereld’ van Dana Winner. Een beetje wollig, dat laatste, nee? “Niet voor een 85-jarige”, vindt Marc. “Mijn vader had twee boodschappen verwerkt in zijn uitvaart: vrede voor alle landen en vreugde voor alle kinderen. Hij vond het niet kunnen dat er anno 2018 om de zes seconden een kind in de wereld sterft van honger en ontbering, van onaangepaste voeding of van verwaarlozing.” Maar bovenal roemde Paul nog een laatste keer zijn vrijheidsgedachte, die hij altijd kordaat heeft behoed.