Slapende honden

De oude hond ligt met haar snuit op de vloer, het hoofd tussen de voorste poten en het achterlijf naar rechts gekruld. De jonge hond slaapt met het hoofd op haar voorpoot, weg van de vloer, en krult haar achterlijf naar links. Twee honden van hetzelfde ras, maar heel verschillende slapers.

* * * zondagochtend – de oude hond blaft veel te vroeg

* * * Gruwelbeelden zoals die van de oorlog in Syrië en een aanslag in een Amerikaanse school zijn nooit lang in het nieuws afwezig. Ik werd er voor het eerst als tiener mee geconfronteerd, met foto’s van de oorlog in Vietnam. Dat weerwraak niets oplost, hoorde ik van de Vietnamese, boeddhistische monnik Thich Nhat Hanh, die persoonlijk door die oorlog getroffen werd. Na elk Amerikaans bombardement hielp hij om zijn dorp weer op te bouwen. Hij besefte dat bitterheid en vergelding de oorzaak zijn van alle conflicten, en onthield zich daarom van deelname aan de strijd.

* * *

Eigenlijk slapen onze twee honden op precies dezelfde manier, want zowel de oude als de jonge geven zich zonder enig voorbehoud volledig over aan hun nachtrust. Hun ledematen liggen er totaal ontspannen bij, hun ademhaling volgt hetzelfde ritme. Op geen enkel ogenblik rollen ze onrustig van de ene zijde op de andere, zoals ik in mijn slaap doe. Ze steken ook nooit een poot uit om het deken naar hun kant te trekken. Ik benijd hen om hun slaap. Ikzelf schiet wakker van de minste zorgwekkende gedachte of het geblaf van een hond.

Slapen, geen half werk voor een hond. Als mens kan ik er maar van dromen.

* * *

Van Thich Nhat Hanh zijn vele boeken verschenen, recent ook een reeks dunne werkjes die opvallen door titels zoals: ‘How to walk’; ‘How to sit’; ‘How to eat’. Wat kan een mens nog opsteken over iets dat hij zo al dagelijks doet?

Een titel die niet in de reeks lijkt thuis te horen is ‘How to fight’. Komt dit echt van Thich Nhat Hanh?

Ik was nieuwsgierig en bestelde de set van zes boekjes.

* * *

Er is geen ontkomen aan, olifant of muis, vriend of vijand, iedereen móet slapen.

Er zijn een aantal verklaringen voor die noodzaak. Bijvoorbeeld dat na de inspanningen van de dag het lichaam moet recupereren. Of dat de hersenen de gegevens die in de waaktoestand verzameld werden, dan verwerken. Of dat de slaap de geest in staat stelt om te dromen. Fascinerend dat er geen eenduidige uitleg bestaat over de noodzaak van de slaap. Eensgezindheid bestaat er daarentegen wel over de reden waarom andere tekorten – niet genoeg drinken of eten – nefast kunnen zijn voor de mens.

* * *

Toen het pakket met de boekjes van Thich Nhat Hanh arriveerde, zat ‘How to fight’ er niet bij. Ik wist het! Maar enkele dagen later stuurde de verkoper het boekje toch na….

‘How to fight’ betekent eigenlijk: ‘how not to fight’. Thich Nhat Hanh wuift gevoelens van ergernis en woede die in hem opkomen nooit weg. Integendeel, hij besteedt er aandacht aan, respecteert wat ze te vertellen hebben en wijst aan hoe hun kracht ons kan dienen, niet vernietigen. De eerste stappen in het proces zijn essentieel: niet onmiddellijk op agressie reageren, de aandacht naar onszelf brengen.

* * *

Onze twee honden liggen bijna in elkaar gekruld terwijl ze slapen – de een in de schaduw, de ander in het zonnelicht. Hun lichamen passen als puzzelstukken in elkaar, yin en yang.

* * *

Wanneer onze geest rustig wordt, zien we de werkelijkheid duidelijker, zoals een stil wateroppervlak dat de bomen, de wolken en de blauwe lucht weerspiegelt. De stilte is de basis van ons begrip en inzicht. Stilte is sterkte.

* * *

Slapende honden blaffen niet, bedenk ik. Hetzelfde voor slapende mensen, zij zwijgen. Conflictsituaties beginnen met oplopende woordenwisselingen, kunnen escaleren tot vechtpartijen, in sommige gevallen zelfs oorlog.

Zonder slaap zouden ruziemakers elkaar ononderbroken kunnen bevechten, zoals robotten. Het is dankzij de nachtrust dat onze stembanden tijdelijk verlamd zijn. Een kans voor ‘vijanden’ om van de stilte waarin de werkelijkheid duidelijk wordt, te kunnen proeven. Stilte is sterkte.

Good luck en tot ziens. Thich Nhat Hanh (1926-), ‘How to fight’ (2017), p. 42

Uw trouwe dienaar, FB