Verrassend?

Ta-Nehisi Coates, We waren acht jaar aan de macht, Een Amerikaanse tragedie, uitg. Spectrum, 2018, vertaling Conny Sykora, 380 blz., 29,99 euro; e-boek: 14,99 euro. Coates is ook de auteur van de stripverhalen van de Black-Pantherserie waarop de BlackPantherfilm - dezer dagen in Limburg te zien - is gebaseerd. Van het stripverhaal, ‘A Nation Under Our Feet’, gingen in de eerste week 300.000 exemplaren de deur uit. Marvel Comics.

XXWie heet er nu Ta-Nehisi?

De zoon van een uitgever van zwarte schrijvers in Baltimore. Die uitgever, Paul Coates, vocht in Vietnam, was leider van de Black Panther-beweging in Baltimore en begon op zekere dag boeken aan te slepen voor zwarten in Amerikaanse gevangenissen. Omdat veel zwarte klassieken niet meer in de handel waren, gaf hij ze op den duur zelf uit en verkocht ze in zijn eigen boekhandel.

Het spreekt vanzelf dat hij voor zijn kinderen Afrikaanse namen zocht. TaNehisi is de oorspronkelijke benaming van Nubië, een gebied in het zuiden van Egypte ten tijde van de farao’s.

De vele kinderen van de uitgever hebben allemaal behoorlijk gestudeerd, behalve Ta-Nehisi, en die is vandaag in de VS het meest bekend. Zijn ook in het Nederlands vertaalde ‘Tussen de wereld en mij’ kreeg in 2015 de National Book Award voor non-fictie en zat in de finale voor de Pulitzer van 2016. Dat boek is geschreven in de vorm van een lange, 135 bladzijden tellende brief aan zijn 15-jarige zoon. Daarin staat onder meer de zin: “Je mag nooit vergeten dat de sociologie, de geschiedenis, de economie, de grafieken en de kaarten uiteindelijk allemaal terechtkomen, met groot geweld, op je AfroAmerikaanse lichaam.”

Hoe zit het nieuwe werk in elkaar?

Coates heeft in de acht Obamajaren voor het cultureel-politieke magazine ‘The Atlantic’ talloze reportages geschreven die inhoudelijk alle kanten op kunnen vliegen. In ‘Een Amerikaans meisje’ zitten zowel Michelle Obama als het zeer zwarte South Side-stadsdeel van Chicago. Of het antwoord op de vraag: hoe komt het dat nergens in de VS wit en zwart zo scherp gescheiden zijn als in Chicago? Coates loopt rond, interviewt mensen en gaat ter plaatse kijken, maar hij studeert ook, duikt in de archieven en geeft zijn bevindingen en passant aan de lezers mee. Een gouden recept. Origineel is ook dat hij die acht kernstukken verbindt met tussenartikelen - geschreven na Trumps machtsovername waarin hij zijn eigen tekst becommentarieert en reflecteert; stukken die duidelijk door de Amerikaanse blogcultuur zijn beïnvloed. Daardoor krijg je een kaleidoscopische bril. Want veel van die Atlantic-stukken hebben jaren geleden al onrust veroorzaakt. Een na een. Coates had 1,25 miljoen volgers op Twitter toen hij er eind vorig jaar na een conflict mee stopte. De publicatie van een boek van Coates, zegt een recensent van The New York Times, is dan ook geen gewoon evenement, zie het als ‘een lancering op Cape Canaveral’. Coates komt recht uit de zwarte straten van Baltimore, raakte in de ban van hiphopteksten en zijn vader - de boekhandelaar - hielp hem starten met een blog, waarin ‘The Atlantic’ hem ontdekte. De ‘gesjeesde student’ werd eensklaps ‘de voornaamste zwarte intellectueel van zijn generatie’. Twee kwalificaties die Coates haat. Coates: “De blog was een sportschool, mijn bezoekers waren mijn sparringpartners. Nu de blog niet meer bestaat, heb ik het gevoel dat ik de kracht van mijn vuistslag, de snelheid van mijn handen dreig te verliezen.”

Hij ontdekt dat de Amerikaanse zwarten in de geschiedenis voor vooruitgang altijd zwaar hebben moeten betalen, nog altijd betalen en altijd zullen betalen. De backlash, de repercussie, de prijs van de opheffing van de slavernij. Coates had kritiek op Obama, denk bijvoorbeeld aan de inzet van drones. Hij begrijpt vandaag nog altijd niet dat hij Trump niet had zien aankomen, hoewel het geprogrammeerd was. Zie de wapendiscussie vandaag, geprogrammeerd. De verdoezelende geschiedschrijving over de Burgeroorlog, het wilde idee van ‘herstelbetalingen’, een variant op de Duitse Wiedergutmachungen; bij wie zaten in 2007 de rommelkredieten? … niets gaat Coates uit de weg. ‘Amateurdenker’ zijn, heeft vele voordelen. Coates zet iedereen aan het denken.

Mooi?

Zijn ode aan de zwarte schrijver James Baldwin: diens rake woordkeus, de bewuste poging om de woorden ‘tot op de lettergreep te arrangeren’, zijn vermogen om een visie ‘helder voor te leggen aan de wereld’. Een uitstekende student, die Coates.