Hormoonverstoorders

Ze zitten overal en ze schaden uw gezondheid (maar u bent niet weerloos)

Niets doen is geen optie. Dat staat in een nieuw rapport van de Belgische Senaat over de gevaren van hormoonverstoorders: chemische stoffen in onder meer speelgoed en cosmetica die schadelijk zijn voor de mens. Ze zijn gelinkt aan vruchtbaarheidsproblemen, ziekten zoals alzheimer en zelfs kanker. “Zo duidelijk en zo groot als bij roken zijn de effecten niet”, zegt toxicoloog Jan Tytgat (KU Leuven). “Toch is er voldoende reden om zo voorzichtig mogelijk te zijn.” Bisfenol A in onze brillen, computers én kasticketjes. Ftalaten (of weekmakers) in plastic. Pesticiden op onze groenten: de lijst met verdachte chemische stoffen in producten die we dagelijks gebruiken, is erg lang. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zijn er minstens 800 chemische stoffen in omloop die (mogelijk) hormoonverstorend zijn. Andere bronnen hebben het over een veelvoud.

Sowieso worden de stoffen zó veelvuldig gebruikt dat het bijzonder moeilijk is om er niet aan blootgesteld te worden, staat in het nieuwe rapport, opgesteld door een commissie binnen de Senaat die een jaar lang met experts sprak. Die vaststelling is zorgwekkend.

“Steeds meer gegevens maken duidelijk dat hormoonverstoorders aan de basis liggen van een aantal ziekten die in opmars zijn”, zegt senatrice Cindy Franssen (CD&V). Het gaat onder meer om vruchtbaarheidsproblemen, obesitas en diabetes, maar ook borst- en prostaatkanker.

Niet nodig

Franssen en haar collega’s roepen de federale en de regionale overheden op tot ingrijpen. Concreet

toxicoloog Jan TYTGAT doen ze 72 aanbevelingen, onder meer een aantal nieuwe verboden. In producten waarin ze niet noodzakelijk zijn, zoals cosmetica, zouden hormoonverstoorders niet meer mogen zitten. Soms worden dergelijke stoffen toegevoegd om shampoos te doen schuimen of zonnecrè- me vlotter smeerbaar te maken. “Met name kinderen verdienen meer bescherming”, zegt Franssen. Sinds 2013 is in België het gebruik van Bisfenol A verboden in verpakkingen van voedsel voor kinderen jonger dan drie jaar. Maar dat gaat volgens het rapport niet ver genoeg. Er zou ook een verbod moeten komen op parabenen (een soort bewaarmiddel) in alle verzorgingsproducten voor baby’s en kleine kinderen. “Niets weerhoudt de Belgische overheid ervan verder te gaan dan Europa. Andere lidstaten doen dat ook”, aldus de senatoren. “België moet een voortrekker worden.” Experts, maar ook organisaties als de Gezinsbond en Kom op Tegen Kanker, reageren tevreden op de nieuwe aanbevelingen en vragen de industrie om zich te bezinnen. “In sommige matrassen bijvoorbeeld zitten brandvertragers en in kasticketjes ftalaten”, zegt professor Adelheid Soubry, ex- pert van de KU Leuven. “De matrassen zijn daardoor brandveiliger en de ticketjes steviger. Het zijn in zekere zin dus betere producten. Alleen zijn ze tegelijk risicovol voor de gezondheid. Producenten gaan daar meer rekening mee moeten houden.”

Tabak

Professor toxicologie Jan Tytgat wijst op een nieuwe, cruciale bevinding die maatregelen meer dan ooit nodig maakt. “In tegenstelling tot bij andere stoffen kunnen hormoonverstoorders al schadelijk zijn in hele lage dosissen”, zegt hij. Toch is er geen reden tot paniek. “Rokers waarschuwen we: stop ermee of je krijgt problemen. Maar de schadelijke effecten van hormoonverstoorders zijn niet zo groot als die van tabak.” Experts spreken veeleer van een extra risicofactor, zoals ook ongezond eten, onvoldoende bewegen of luchtvervuiling dat zijn.

Hoe groot het effect is, hangt af van stof tot stof en is soms moeilijk te bepalen, zegt Tytgat. “Maar wat we weten, is voldoende om erg voorzichtig te zijn. Eigenlijk kunnen we niet voorzichtig genoeg zijn.”

We kunnen niet voorzichtig genoeg zijn