“De ‘hel van Tongeren’ is helemaal geen hel”

Cipier Edwin Gelders neemt kritiek op jeugdgevangenis niet

TONGEREN - “De hel van Tongeren”, “een tikkende tijdbom”. Zo werd de jeugdgevangenis van Tongeren, officieel detentiecentrum De Wijngaard, onlangs omschreven door de kinderrechtencommissaris, jeugdrechters en politici. Edwin Gelders, penitentiair beambte in De Wijngaard en vakbondsafgevaardigde van ACOD, is die kritiek beu. “Het beeld dat van de jeugdgevangenis wordt opgehangen, strookt echt niet met de werkelijkheid.”

Vlaams minister van Welzijn Jo Vandeurzen (CD&V) besliste vorige maand om in de jeugdgevangenis van Tongeren vier extra plaatsen te creëren voor de opvang van minderjarige delinquenten die door de jeugdrechter uit handen werden gegeven om als volwassenen te worden berecht. Een noodoplossing, omdat er in de instelling van Everberg geen plaats meer was. Jeugdrechters hadden jonge delinquenten zelfs moeten vrijlaten. Een noodoplossing, ook al omdat de gevangenis van Tongeren, die dateert van 1844 en een van de oudste van het land is, al in 2005 wegens de erbarmelijke leefomstandigheden werd gesloten voor volwassen criminelen. “Vandaag worden er twaalf jonge delinquenten opgevangen die door de jeugdrechter uit handen zijn gegeven om als volwassenen te worden berecht”, aldus penitentiair beambte Edwin Gelders, vertegenwoordiger van de socialistische vakbond ACOD. “Het zijn stuk voor stuk jongeren die zware feiten hebben gepleegd: overvallen, aanranding, moord en moordpoging.” In een aparte afdeling wachten ook zo’n 25 illegalen op hun uitzetting. De instelling wordt zowel door de Vlaamse als door de federale overheid gebruikt. Vlaanderen is verantwoordelijk voor de opvang van minderjarigen, de federale overheid voor de opvang van illegalen.

Tijdbom

De reacties op de beslissing van Vandeurzen logen er niet om. De kinderrechtencommissaris noemde de instelling een tikkende tijdbom, jeugdrechters omschreven het als een plaats met afschuwelijke leefomstandigheden voor jongeren. “De jeugdgevangenis van Tongeren is de locatie waar de film ‘De hel van Tanger’ werd opgenomen”, illustreerde Vlaams Parlementslid Lorin Parys (N-VA). De kritiek op de instelling is bij Edwin Gelders in het verkeerde keelgat geschoten. “Akkoord, de instelling is oud en de ramen zijn klein. Maar het is echt niet de hel die men ervan probeert te maken. De jongeren hebben elk hun eigen cel, ze hebben een televisietoestel en zelfs een PlayStation. Afschuwelijke leefomstandigheden? Dat klopt van geen kanten.”

Fitnesszaal

Volgens Gelders zitten de jongeren ook niet de hele dag in hun cel. “Er zijn twee gezamenlijke wandelingen per dag, er is een dagelijkse sportwandeling en de instelling heeft een fitnesszaal waar andere gevangenissen jaloers op zijn.”

Gelders vindt ook dat het personeel zijn uiterste best doet om de jongeren voor te bereiden op een terugkeer naar de maatschappij. “Er worden tal van activiteiten georganiseerd zoals praktijklessen elektriciteit. Ik heb zowel in Everberg als in Antwerpen gewerkt en dan is Tongeren echt zo slecht nog niet. Vraag het aan de jongeren, en ze zullen allemaal zeggen dat ze liever in Tongeren zijn.”

Everberg

Momenteel wordt de instelling in Everberg uitgebreid. Het aantal plaatsen wordt er verdubbeld van 40 naar 80. Volgend jaar wordt de gevangenis van Tongeren definitief gesloten, 165 jaar na de opening. Edwin Gelders begrijpt dit niet. “De Vlaamse overheid wil niet verder met Tongeren en de federale overheid heeft niet de intentie om het gebouw weer over te nemen, terwijl het toch nog in goede staat is. Veel gevangenissen zijn er erger aan toe. Men is van plan om Tongeren in 2019 te sluiten terwijl er elders gevangenen op een matras op de grond moeten liggen. Wie begrijpt dat?”