“We krijgen soms dagelijks klachten binnen”

Sexting - een samenvoeging van sex en texting - betekent zoveel als het delen of verspreiden van seksueel getinte berichten, foto’s of video’s via de smartphone of sociale media. Op zich is sexting geen misdrijf: pikante foto’s naar elkaar sturen, dat mag. Meer nog: uit een onderzoek van de UAntwerpen blijkt dat een kwart van de jongeren aan sexting doet. Maar soms loopt het mis. Naaktfoto’s, soms van erg jonge tieners, worden zonder toestemming gedeeld. Ze gaan rond via WhatsApp of Snapchat, ze worden online geplaatst en blijven opduiken.

Onder druk

Bij Parket Limburg merken ze dat het aantal klachten over het delen van compromitterende foto’s blijft stijgen. “Er komen heel frequent klachten rond sexting binnen”, zegt parketmagistraat Veerle Cielen, hoofd van de afdeling Jeugd en Gezin van Parket Limburg. “Zeker wekelijks, soms dagelijks. Dat is al een tijdje bezig. We krijgen niet enkel klachten binnen van minderjarigen of hun ouders. Er zijn ook meerderjarige daders en slachtoffers. Of veertigers die zich voordoen als twintigers. De klachten zijn heel divers. We krijgen wel eens klachten van jongens, maar het merendeel van de slachtoffers die aangifte doen, zijn meisjes.”

Volgens experten is sexting een normaal aspect in de ontwikkeling van minderjarigen. “We mogen sexting dus niet criminaliseren”, stelt Cielen. “Het wordt alleen een probleem als het onder druk wordt gedaan, als er bedreigingen zijn, als er foto’s verspreid worden zonder toestemming, als er pestgedrag bij komt kijken. Dan is er sprake van een probleem en in sommige gevallen van een misdrijf. Er is natuurlijk een verschil tussen een minderjarige die onder druk wordt gezet door een meerderjarige en een uitwisseling van pikante foto’s tussen bijvoorbeeld twee veertienjarigen die een relatie hebben. Na een maand is de relatie gedaan en worden die foto’s doorgestuurd. Dat is niet verstandig. Maar het gebeurt soms heel impulsief, er wordt niet nagedacht over de gevolgen. Een ander voorbeeld: een achttienjarige vraagt aan een dertienjarig meisje om naaktfoto’s te sturen. Na aandringen stuurt zij foto’s, waarop hij ze deelt met zijn vrienden. Hier is een groot leeftijdsverschil, er wordt druk gelegd en er worden foto’s zonder toestemming verspreid.”

Jeugdrechter

Als er een klacht binnenkomt, bekijkt het parket geval per geval. “Wat we zo veel mogelijk doen, is herstelbemiddeling voorstellen, zodat de partijen de kans krijgen om zelf mee te zoeken naar een oplossing. De gesprekken gebeuren via ‘Baal’ of ‘Moderator, twee bemiddelingsbureaus”, legt Veerle Cielen uit. “Daarnaast zijn er verschillende mogelijkheden. We kunnen de zaak klasseren zonder gevolg. Als we bijvoorbeeld merken dat de school als bemiddelaar optreedt, is het soms helemaal niet nodig om jeugdbeschermingsmaatregelen op te leggen. Is het ernstiger of is er morele of psychische schade, dan wordt de jeugdrechter gevorderd en beslist die welke maatregel er volgt. Dat kan de deelname aan een vorming over seksualiteit en relaties zijn of zelfs gemeenschapsdienst. De jeugdrechter kan ook een schadevergoeding toekennen aan het slachtoffer. Ook als de verdachte meerderjarig is, gaan we voor een bestraffing op maat. We nemen een beslissing afhankelijk van de ernst van de feiten. Alles wordt mee in overweging genomen. Zijn slachtoffer en verdachte evenwaardig of gaat het om een minderjarige en een meerderjarige? Een dertienjarige kan je niet hetzelfde aanpakken als een volwassene. Is er sprake van druk, dwang, bedreigingen? Hoeveel personen hebben de foto ontvangen? Hoe expliciet zijn de foto’s? Worden de foto’s online verspreid? Is er al een sanctie van de school? Zijn er voorgaande feiten? Gaat het om pesten, om wraak nemen? Alleszins vinden we het belangrijk om de daders, ongeacht hun leeftijd, tot inzicht te brengen. Ze moeten beseffen wat dit betekent voor het slachtoffer, om zo ook recidive te vermijden. Bemiddeling is dan het meest waardevolle.”

Dick pics

Een ander populair fenomeen waar wel eens klachten over binnenkomen, zijn de zogenoemde dick pics. “Foto’s van een penis in erectie sturen naar een meisje dat het niet gevraagd heeft: dat is niet normaal”, zegt Cielen. “Als zoiets wordt aanvaard in onze maatschappij, dan is er een probleem. Ook dat soort foto’s komt wel eens bij ons terecht. Dan kan het gaan om een meerderjarige die dit naar een minderjarige stuurt. Maar we kregen ook al een klacht van de moeder van een meisje van elf dat een dick

pic van een jongen van tien kreeg via Facebook. Ik vind je zo sexy, had hij erbij geschreven. De mama was erop uitgekomen en heeft klacht ingediend. In bepaalde omstandigheden gaan we ook kijken of het kind niet in een problematische thuissituatie opgroeit. In dit geval gaat de politie in gesprek met de ouders om duidelijk te maken dat dit niet oké is. Er wordt gepolst of de ouders in staat zijn om gepast te reageren.”

Niet verbieden

Sexting voorkomen gaat volgens Cielen niet. Ook verbieden is niet de oplossing. “Het is aan de ouders en scholen om te sensibiliseren, om normen te stellen”, zegt de parketmagistraat. “Ik wil zeker niet aan victim

blaming doen (het slachtoffer de schuld geven, nvdr.)

Maar sexting is sowieso riskant. Je kunt zeggen: twee dertienjarigen die foto’s naar elkaar sturen, laat hen maar doen. Maar er ís pestgedrag in scholen, er is impulsief gedrag. Daarom is sensibilisering zo belangrijk. Niet enkel in middelbare scholen, maar ook bij jongere kinderen. Vanaf het moment dat kinderen een smartphone hebben, en dat is vaak al vanaf tien jaar, moeten ze op de risico’s gewezen worden. Ook ouders moeten hun kinderen opvoeden in smartphonegebruik. Dat is ongelooflijk moeilijk, want het is relatief nieuw en ze hebben geen voorbeeld uit hun eigen jeugd. Het is moeilijk om een evenwicht te vinden tussen controle en vertrouwen. Er zijn thuissituaties waar ouders van kinderen van jonger dan twaalf totaal geen zicht hebben op het gsm-gebruik. Er worden geen gesprekken over gevoerd. Dat is vragen om problemen. Gelukkig is er veel informatie beschikbaar, zoals ‘De dokter Bea show’ op Ketnet over online gedrag. Er zijn ook scholen die er heel goed mee omgaan. (lees blz 4)”

Experts raden wel eens aan om veilig aan sexting te doen: stuur een foto zonder hoofd, herkenbare kleren of achtergrond. Daar is Cielen het niet mee eens. “Uiteindelijk kan het even dramatisch zijn voor een meisje als er een onherkenbare naaktfoto van haar in de school rondgaat”, zegt ze. “Al is het zonder hoofd, er wordt verteld dat zij het is. Zij wéet zelf dat zij het is.” “Ik heb zelf ook kinderen. Ik ga mijn kinderen aanraden om het niet te doen”, besluit Cielen. “Ik word dagelijks geconfronteerd met de gevolgen, hoe ernstig het allemaal kan zijn. Als ouders is het heel belangrijk om in gesprek te gaan met je kinderen. Het is een gedeelde taak van de ouders en de scholen. Sexting kan ook zonder problemen. Maar het risico dat het misloopt, zeker op jonge leeftijd, is groot.”