Kunst tegen honger
Koen Vanmechelen kweekt kippen in Ethiopië
ADDIS ABEBA - - Kunstenaar Koen Vanmechelen (53) heeft donderdag in de Ethiopische hoofdstad Addis Abeba ‘Incubated Worlds’ geopend, een nieuw soort kweekcentrum dat de honger bij de armste bevolking in Afrika en andere delen van de wereld moet helpen tegengaan. “Dit is geen liefdadigheid,” zegt hij. “Voor mij is dit een kunstproject dat hand in hand gaat met de plaatselijke bevolking.”
In Ethiopië is het niet anders dan op een expo in pakweg België of Nederland: tot vlak voor de laatste momenten van een opening wordt er nog gewerkt om van alles klaar te krijgen. Ook in het bruisende Addis Abeba waar Koen Vanmechelen samen met het International Livestock Research Institute (ILRI) donderdag een nieuw kweekcentrum voor kippen heeft geopend. Arbeiders planten nog boompjes voor het nieuwe instituut door met een hak gaten te maken. De aarde wordt afgevoerd op een soort draagberrie. In het centrum zelf worden nog kabels in muren verstopt en is Koen aan het onderhandelen met één van de arbeiders om een bord met uitleg bij een van zijn kunstwerken recht tegen de muur te krijgen in plaats van scheef. Probleem is dat ook het plafond en de vloer scheef zijn. Het duurt nog de hele dag voordat alle puntjes op de i staan, maar donderdag - met een opkomst van 120 bezoekers - was alles pico bello.
Grote woorden
In dit nagelnieuwe gebouw, met aan de buitenkant foto’s van enorme kippenkoppen en aan de bin- nenkant rennen met kraaiende hanen, kakelende kippen en piepende kuikentjes van drie dagen oud, gaf Vanmechelen gisteren het startschot voor grote plannen. “De Belgische professor Olivier Hanotte, verbonden aan de unief van Nottingham en aan ILRI, heeft me gevraagd om mee te werken aan een van de grootste projecten tegen honger in de wereld,” zegt Vanmechelen. “Dat zijn grote woorden, maar toch, het start hier, op deze plek.”
Kip Horro
“Omdat ik al 25 jaar aan het kruisen ben, hebben mijn kippen een zeer grote diversiteit. Met elke kruising namen die kippen als het ware hun omgeving mee in hun genen. Dat maakt ze een pak beter bestand tegen ziektes en klimaatverandering. Als je de mensen hier een gewone industriële kip zou geven, zou die niet lang meegaan. De armste mensen kunnen het zich niet permitteren om elke zes maanden een nieuwe kip te kopen. Daarom gaat ILRI hier mijn cosmopolitan chickens kruisen met de Ethiopische kip Horro.” Hij onderstreept het belang van dat laatste. “Iets globaals kan niet zonder het genereuze van het lokale.” Meteen ook de spreuk die op het kweekcentrum in het Engels en het Amhaars te lezen staat. “Dit is een heel nieuw soort kweekcentrum. Vroeger zocht men naar een oplossing met één soort kip, maar het moet van meerdere samen komen om echt te kunnen slagen. Door de plaatselijke kip in het project mee te nemen, neem je de mensen hun eigenheid niet af en kom je tot een verhaal dat zij beter begrijpen en zullen aanvaarden.”
Bill Gates
Het kweekcentrum in Addis Abbeba vormt het kloppende hart van het verhaal. Daar wordt uitgezocht welke kip het beste in welke gemeenschap terecht kan. Vanuit verschillende boerderijen - niet alleen in Ethiopië maar ook in Tanzania en Nigeria - worden de geselecteerde kippen verdeeld bij de gemeenschappen die ze nodig hebben.
ILRI en Vanmechelen krijgen voor het project steun van bedrijven en foundations, ook de Bill and Melinda Gates Foundation van Microsoftbaas Bill Gates. Vanmechelen noemt dit echter geen vorm van liefdadigheid. “Bij charity wordt soms iets gegeven, maar niet begrepen. Niet uit kwade wil, je doet iets los van de gemeenschap. Daarom dat we met de Horro werken. En als je de voedselketen een stapje beter maakt, dan verander je ook het leven an sich. Het zijn vooral vrouwen die hier met de kippen bezig zijn. Als zij op termijn een eigen commerce met de sterkere kippen kunnen uitbouwen, krijg je meer balans tussen man en vrouw in het gezin. Voor mij is dit kweekcentrum dan ook een kunstwerk waar het artistieke via foto, video en kip samenkomt met wetenschappelijk onderzoek en een sociale dimensie. Een geheel dat een maatschappelijke verandering in gang kan zetten, en dat is het beste signaal wat kunst kan geven.”