Voorakkoorden

In de bewuste nacht waarin de voormalige burgemeester van Hasselt, Hilde Claes, werd opzijgeschoven, hebben CD&V en sp.a-Groen hun voorakkoord voor de komende gemeenteraadsverkiezingen gesloten. Als de kiezer het wil, zal de huidige coalitie haar werk na oktober verder zetten, herbevestigt Europarlementslid Ivo Belet in ons politieke weekendinterview in HBVLPLUS. Voorakkoorden zijn vaste kost in de aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen. Lang voor we naar het stemhokje trekken, hebben de verschillende partijen elkaar al besnuffeld en afspraken gemaakt. Dat kan op allerlei manieren. Van een mondelinge afspraak of een handdruk, tot echt uitgeschreven contracten die ondertekend worden door de partijvoorzitters. Het is een politiek ritueel dat altijd heeft bestaan.

Ook deze keer is het politieke daten volop bezig en worden overal in Vlaanderen - al dan niet geheime - voorakkoorden gesloten. En de hete adem van de federale stembusronde in mei volgend jaar zorgt ervoor dat de bovenlokale partijstructuren zich meer dan anders moeien met de lokale afdelingen. Want wie op 14 oktober slecht uit de startblokken schiet, heeft elke kans op voorsprong bij de nationale verkiezingen verloren.

Toch is het zeker niet zo dat een vooraf vastgelegde afspraak een garantie is op deelname aan het bestuur. Uit onderzoek blijkt dat de kans op een zitje in het college van burgemeester en schepenen zo’n vijftig procent is wanneer er een voorakkoord is. Wanneer de lokale onderhandelingsdynamiek pas wordt opgestart na de verkiezingen is er bijgevolg evenveel kans op een blijde intrede in het gemeentehuis dan wanneer er vooraf deals zijn gesloten. Desondanks geloven politici meer dan ooit in zo’n voorakkoorden. Dat bewijzen de ontelbare geheime afspraken die de afgelopen maanden en weken zijn uitgelekt.

De kiezer heeft in die hele politieke paringsdans weinig in de pap te brokken. Meestal weten ze zelfs niet eens dat er een akkoord is gesloten. En dat is schandalig. Hoewel voorakkoorden op zich niet fout zijn, mag de kiezer nooit buitenspel worden gezet. Dat partijen die goed samenwerken graag hun beleid verderzetten, is logisch. Dat ze afspreken om door te gaan wanneer de kiezer hen daartoe de kans geeft, is niet eens verkeerd. Maar diezelfde kiezer moet het dan natuurlijk wel weten, zodat hij bewust kan kiezen voor een voortzetting van dat beleid, dan wel voor een oppositiepartij. Gebeurt dat niet en worden de voorakkoorden in het duister gemaakt, dan gaat het niet meer om een voortzetting van goed beleid. Dan gaat het om het verdelen van de postjes en de macht. En dat is niet meer of minder dan verkiezingsbedrog.

Meestal weten de kiezers niet eens dat er een akkoord is gesloten. En dat is schandalig. Hoewel voorakkoorden op zich niet fout zijn, mag de kiezer nooit buitenspel worden gezet