Trump stort de wereld in chaos
Opzeggen Iran-akkoord kan leiden tot breuk tussen VS en Europese bondgenoten
WASHINGTON - De wereld heeft een bewogen week achter de rug na de meest controversiële beslissing ooit van de Amerikaanse president Donald Trump. Door het opzeggen van het Iran-akkoord verspreidt Trump de chaos die hij eerst in het Witte Huis en daarna in de VS creëerde over de hele wereld. Waarom is die beslissing zo dramatisch?
Het akkoord over het stopzetten van het Iraans atoomprogramma was uniek omdat voor het eerst de vijf permanente leden van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties plus Duitsland, als vertegenwoordigers van de wereldgemeenschap, afspraken maakten met een ‘terreurstaat’. Het akkoord had een grote symbolische waarde. En het werkte.
Wat zijn de gevolgen?
Op zich is het maar één van de zeven ondertekenaars van het akkoord die zich terugtrekt, de zes andere betrokken partijen zeggen dat ze het akkoord overeind willen houden.
Maar als de Verenigde Staten wereldwijde sancties uitvaardigen tegen alle landen of bedrijven die nog handelen met Iran wordt het wel moeilijk.
Wie gaat die gevolgen dragen?
Vooral Europa. De rechtstreekse handel tussen de VS en Iran is niet zo groot. De Europese investeringen in Iran zijn tientallen keren groter dan de Amerikaanse. Het zullen dus vooral Europese bedrijven zijn die getroffen worden door de sancties. Frankrijk noemt dat alvast “onaanvaardbaar”.
Kan Europa iets doen?
In het verleden heeft de Europese Unie ook al eens beslist dat een Amerikaanse boycotwet (tegen Cuba) niet geldig was in Europa. Maar dat werkt niet voor bedrijven die ook actief zijn in de Verenigde Staten.
De Europese Unie beraadt zich over tegenmaatregelen. Dinsdag is er overleg tussen de EU, Duitsland, Frankrijk, Groot-Brittannië en Iran in Brussel. Wellicht zal er ook met China en Rusland gepraat worden.
Meer dan eender welke andere beslissing die Trump al genomen heeft kan het opzeggen van het Iran-akkoord leiden tot een breuk tussen de Verenigde Staten en de Europese bondgenoten.
Hield Iran zich aan de afspraken?
De Israëlische premier Netanyahu pakte enkele dagen voor de beslissing van Trump uit met ‘bewijzen’ dat Iran het akkoord niet naleefde. Maar buiten Trump geloofde niemand dat. Het Internationaal Agentschap voor Atoomenergie controleert sinds 2015 permanent de Iraanse installaties en zegt dat Iran zich houdt aan de afspraken. Daar gaat het voor Trump ook niet over. Voor hem gaat het over wat niet in het akkoord staat: de ontwikkeling van ballistische raketten door Iran en de Iraanse aanwezigheid in landen als Syrië en Libanon.
Waarom leidt het opzeggen van het Iran-akkoord tot botsingen tussen Israël en Iran?
Eigenlijk is er geen verband. Israel en Iran zijn aartsvijanden sinds de stichting van de Islamitische Republiek in 1979, die als beleidslijn heeft dat Israël vernietigd moet worden.
De raketaanval van Iran tegen Israël woensdagavond was een vergelding voor Israëlische bombardementen op Iraanse stellingen in Syrië enkele weken geleden. Israël wist dat die vergelding zou komen, en voerde meteen daarna zijn zwaarste bombardementen sinds 2011 uit op Iraanse stellingen in Syrië.
Waarom in Syrië?
Syrië is een buurland van Israël. De jongste jaren wint Iran meer en meer aan invloed in Syrië waar het president Assad steunt, Libanon waar het Hezbollah steunt, en Gaza waar het Hamas steunt. Allemaal buurlanden van Israël. Voor Israël komt Iran veel te dichtbij.
Israël durft nu ook drastischer optreden omdat het zich veel meer gesteund voelt door president Trump dan door zijn voorganger Barack Obama.
Trump besliste eerder ook al om Jeruzalem te erkennen als hoofdstad van Israël terwijl er een wereldwijde consensus was dat zoiets alleen maar zou kunnen in het kader van een akkoord tussen Israël en de Palestijnen.