“Senioren zijn motorisch niet meer geschikt voor elektrische fiets”
De elektrische fiets is hip, zeker in Limburg. Zestien procent van de fietsers in onze provincie heeft er één, en 91 procent daarvan heeft die pas de laatste drie jaar gekocht. De opmars lijkt niet meteen te zullen stoppen. Een uitstekende zaak voor het milieu en de mobiliteit, maar er is een keerzijde. In drie jaar tijd is immers ook het aantal gewonde e-bikers met veertig procent toegenomen. Uit de ongevallencijfers blijkt dat die ook meestal wat ouder zijn. Meer dan de helft is ouder dan 65 jaar. Met de ontwikkeling van een oefenprogramma voor senioren wil neurowetenschapper Eric Maris daar iets aan doen. In de reporta- ge van ‘Focus’ toont hij de essentie van het probleem aan met een speciale fiets, waarvan het voorwiel het omgekeerde doet van de stuurbeweging. Daarmee rijden blijkt voor de presentator van dienst bijzonder moeilijk. “Als je leert fietsen wordt er in je hoofd een programmaatje aangemaakt”, zegt Maris. “Over die handeling moet je daarna niet meer bewust nadenken. Maar dat programma is alleen geschikt voor de fiets waarmee je destijds hebt leren fietsen.”
Motorische vaardigheid
Hetzelfde geldt volgens Maris voor de e-bike. “Heel wat ouderen willen om gezondheidsredenen blijven fietsen of er opnieuw mee starten nadat ze het lange tijd niet gedaan hebben”, zegt de Diepenbekenaar, die al sinds 1993 in Nijmegen woont en werkt. “Een elektrische fiets lijkt dan een mooie oplossing, omdat het motortje de afname van fysieke kracht compenseert. Het is echter ook een ander soort fiets. De motorische vaardigheid van ouderen die je hebt opgebouwd vanuit de jeugd is niet altijd meer geschikt voor zo’n zware en snelle e-bike. Hun evenwichtsorgaan wordt ook steeds slechter, en dat moeten ze compenseren door zich bijvoorbeeld te oriënteren op de bomen langs de weg. Maar aan die hogere snelheid moet je zoiets wel oefenen.”
Daarom werkt de neurowetenschapper momenteel aan een oefenprogramma, specifiek voor senioren. Een van de oplossingen is om sponsjes rond de handvatten van het stuur te doen. Zo nijp je bij angst minder op het stuur zelf. “Een hogere snelheid kan zorgen voor gevoelens van angst, en dat werkt letterlijk verlammend”, klinkt het in de reportage. “In het brein vallen de functies die verantwoordelijk zijn voor de fijne motoriek dan uit, en nemen de evolutionair oudere hersendelen het over. Dat zorgt voor vluchtreacties, en dan gaat het fout.”
Meerwaarde
Over een jaar zou het oefenprogramma klaar moeten zijn. Maris benadrukt tot slot dat het zeker niet om fundamenteel wetenschappelijk onderzoek gaat. “Maar het is ook onze taak om te bewijzen dat laboratoriumonderzoek maatschappelijk een meerwaarde kan bieden. Als neurowetenschapper ben ik vooral bezig met de aandachtsfunctie, en daarom heb ik gekozen voor het thema ‘veilig fietsen’.”
→ ‘Focus’, vanavond om 21.25 uur, NPO 2:
Heel Holland Fietst
Als je leert fietsen wordt er in je hoofd een programmaatje aangemaakt. Over die handeling moet je daarna niet meer bewust nadenken. Maar dat programma is alleen geschikt voor de fiets waarmee je destijds hebt leren fietsen
Eric MARIS Neurowetenschapper