Bescherming voor bedrijven die zaken doen met Iran
Europa maakt een vuist tegen Donald Trump
SOFIA - De Europese Unie gaat vandaag al een mechanisme activeren dat moet toelaten dat Europese bedrijven de door de Amerikaanse president Donald Trump opnieuw ingestelde sancties tegen Iran naast zich neerleggen. Dat hebben de 28 beslist op een informele top in de Bulgaarse hoofdstad Sofia.
Eigenlijk waren de 28 staatshoofden en regeringsleiders in Sofia voor een top met de zes landen van de Westelijke Balkan, die in de wachtkamer zitten om lid te worden van de Europese Unie. De leiders van Albanië, Bosnië en Herzegovina, Servië, Montenegro, Macedonië en Kosovo kregen te horen dat de Unie haar steun aan het ‘Europese perspectief’ voor de Westelijke Balkan ondubbelzinnig bevestigt.
“Lomp”
Maar zoals dat wel vaker gebeurt werd het eigenlijke thema van de top overschaduwd door de actualiteit. En die actualiteit wordt beheerst door Donald Trump. De 28 leiders (met de Britse premier Theresa May erbij) wijdden een groot deel hun tijd aan de uitstap van de VS uit het atoomakkoord met Iran en de gevolgen daarvan, en aan het handelsconflict met de VS. Daarbij viel op dat de toon van de Europese leiders tegenover de Amerikaanse president scherper wordt. Nadat Europees president Donald Tusk woensdag al verzucht had: “Met zo’n vriend heb je geen vijanden nodig”, deed hij daar donderdag nog een schepje bovenop. “Ik denk dat het echte geopolitieke probleem is … wanneer je nauwste vriend onvoorspelbaar is… Dat is de essentie van onze problemen met de overkant van de Atlantische Oceaan vandaag.” Ook de Nederlandse ministerpresident Mark Rutte, die zich tot nu toe altijd op de vlakte hield over Trump, noemde gisteren tegenover de NOS de manier waarop Trump het akkoord met Iran opzegde “lomp”.
De Europese leiders lijken deze keer ook bereid een vuist te maken tegen de Amerikaanse eisen. “Wij zijn bereid te praten, maar niet met een pistool tegen onze slaap of het mes op de keel”, zo klonk het meermaals. Concreet betekent dit dat Europa eist dat het een permanente vrijstelling krijgt van de verhoogde Amerikaanse importtarieven op staal en aluminium, en pas dan bereid is om te praten over verbetering van de wederzijdse markttoegang.
Ook over het atoomakkoord met Iran houdt Europa het been stijf. De Europese lidstaten blijven op het standpunt dat ze het akkoord zullen blijven respecteren zolang Iran dat ook doet, al zijn ze ook bereid te praten over de door Trump geëiste aanpassingen in verband met de duur van een aantal bepalingen en de Iraanse langeafstandsraketten.
Total
Maar de Europese leiders waren vooral fel over Trumps dreigement om ook niet-Amerikaanse bedrijven te straffen als ze blijven handelen met Iran. “Wij kunnen niet aanvaarden dat Washington in onze plaats beslist welke bedrijven vrije handel kunnen voeren”, zo zei premier Charles Michel. Om de Europese bedrijven te beschermen wordt een nooit gebruikt mechanisme uit 1996 uit de kast gehaald. Toen moest dat dienen om Amerikaanse sancties tegen Iran, Libië en Cuba te counteren, maar het is nooit gebruikt omdat het conflict tijdig werd bijgelegd.
Het mechanisme legt Europese bedrijven een verbod op om buitenlandse (lees: Amerikaanse) strafmaatregelen na te leven, op straffe van Europese boetes. Daarnaast voorziet het een compensatie voor de door de Europese bedrijven geleden schade. De Duitse kanselier Angela Merkel gaf meteen toe dat het systeem zijn beperkingen heeft. “Wij zullen nooit in staat zijn de volledige schade te compenseren”. Bovendien werkt het alleen voor bedrijven die niet actief zijn in de VS. Dat bleek gisteren al toen zowel de Franse oliemaatschappij Total als de Deense rederij Maersk aankondigden zich terug te zullen trekken uit Iran, om hun activiteiten in de VS niet in gevaar te brengen.