Op ramkoers met Europa
Vijfsterrenbeweging en Lega sluiten duur regeerakkoord in Italië
ROME - De Lega en de Vijfsterrenbeweging, die samen een nieuw Italiaans kabinet gaan vormen, kiezen in hun ‘regeercontract’ voor een ramkoers met de meeste andere EU-landen. Europa krijgt ook slechts de voorlaatste paragraaf in de tekst van het akkoord – om te zeggen dat “minder Brussel” gewenst is. Maar het is vooral het feitelijk opzeggen van de Maastrichtnorm die de koers bepaalt: weg met de bezuinigingen.
Na wekenlang onderhandelen achter gesloten deuren (sommige Vijfsterrenactivisten hadden er liever camera’s bij gewild) was het regeerakkoord vrijdag eindelijk klaar voor presentatie aan de leden. De Vijfsterrenbeweging deed dat zoals ze ongeveer alles doet: online. Tot 20 uur konden de leden op het internetforum Rousseau hun mening geven over het dertigpuntenprogramma. Partijleider Luigi Di Maio beval het ‘regeercontract’ aan met de belofte dat er een “golf van verandering” door het land zal trekken “waaraan alle Italianen deel zullen hebben”. De aanhang van de Lega krijgt dit weekend de kans om het akkoord te beoordelen – onder andere in de eigenaardige vorm van straatgesprekken in de noordelijke bolwerken van de rechts-populisten. Die doen het erg goed in de peilingen: de Lega staat er op 25 procent, 8 punten boven hun sterke verkiezingsuitslag.
Minibot
Beoordeeld werd het regeerakkoord vrijdag ook in Milaan, het financiële centrum van Italië. Na een bewogen week zakte de Milanese beurs met 1 procent. Vooral de aandelen van Italiaanse banken leden verlies. De rente op tien jaar lopende obligaties steeg tot 2,22 procent, de hoogste stand sinds juni 2015. Het had erger gekund volgens sommige waarnemers.
Zo staat er in het regeercontract niets over het kwijtschelden van de 250 miljard euro die Italië bij de Europese Centrale Bank (ECB) in het krijt staat. Wel is er nog sprake van het uitgeven van kortetermijnobligaties als een alternatief betaalmiddel, waarmee Italië bijvoorbeeld haar schuld aan binnenlandse bedrijven kan betalen. Dat is een flinke stap in de richting van de ‘parallelle’ munt (ook bekend als minibot) naast de euro.
Duur
Bij de ECB en de Europese Commissie zal er eerst en vooral op het prijskaartje van het ‘contract’ gelet worden. Hoeveel kosten de aangekondigde maatregelen? Volgens de Corriere della Sera gaat het om extra uitgaven van zo’n 65 miljard euro per jaar. Volgens La Repubblica gaat het om 100 miljard ongedekte uitgaven.
➜ Zo zal het nieuwe basisinkomen van 780 euro per maand de schatkist 17 miljard euro per jaar kosten. Het ‘leefloon’ zal niet onvoorwaardelijk zijn: wie drie jobaanbiedingen weigert, verliest het. Bovendien geldt de uitkering maar twee jaar.
➜ De partijen gaan de pensioenhervorming grotendeels terugdraaien. Die werd eind 2011 inderhaast doorgevoerd toen Italië het vertrouwen van de financiële markten kwijt was. Daarin stond 67 jaar als nieuwe pensioenleeftijd. Pensioen kan straks weer na 41 jaar werken.
➜ Ook al bekend: de invoering van een vlaktaks voor particulieren en bedrijven van 15 en 20 procent. Bedoeld om de groei te bevorderen maar volgens kritische economen vooral geschikt om het begrotingstekort te doen exploderen.
Berlusconi
De nieuwe regering is er nog niet. De twee leiders moesten het vrijdag nog eens worden over de premier. De partijen willen overigens ook de politieke cultuur in Italië veranderen met de instelling van een ‘verzoeningscomité’ dat uitspraak moet doen als de ministers er niet uitkomen.
De échte kaper op de kust lijkt een oude bekende te worden. Ex-premier Silvio Berlusconi van Forza Italia vroeg Lega-leider Matteo Salvini – zijn partner in de rechtse coalitie – om niet te doen alsof hij namens de coalitie sprak: “Er ligt een grote afstand tussen ons en Salvini”. Salvini kon pas gaan onderhandelen met de Vijfsterrenbeweging, de grootste partij in het parlement, nadat Berlusconi daar zijn zegen voor gaf. De Vijfsterrenbeweging weigerde te onderhandelen met Berlusconi en zijn Forza Italia. Berlusconi speculeert wellicht op de zwakke positie van Di Maio. Hij leidt de grootste partij in het parlement maar zijn aanhang is extreem wispelturig.