“De wolvenwereld is een vrouwenwereld”
Elli H. Radinger leeft al 30 jaar tussen de wolven
Bijna 30 jaar leeft de Duitse Elli H. Radinger tussen de wolven, sinds 1995 ook in het Amerikaanse Yellowstone. Vanaf het begin kon ze de wolvenfamilies observeren en op die manier een gedetailleerd beeld vormen van de do’s-and-don’ts in wolvenland. In haar boek ‘De Wijsheid van de wolven’ gunt ze ons nu ook een blik in de ziel van dit schitterende roofdier. “Naya? Wie weet is ze onderweg naar Vlaanderen al een mannetje
tegengekomen. En is ze nu misschien drachtig.”
Elli H. Radinger De wijsheid van wolven “Ja, er gaan in Vlaanderen binnen afzienbare tijd wolvenwelpen ronddollen”, voorspelt wolvenonderzoeker Elli H. Radinger. Net als in andere Europese landen waar de wolf nog maar net is, heeft ze voor ons een tip: “Leer de wolf zien zoals hij is, met zijn goede maar ook zijn minder goede kanten.”
“Dat er in Vlaanderen maar ruimte is voor één wolvenfamilie is bullshit” Elli H. Radinger “De wolvenwereld is een vrouwenwereld. Punt.” Elli H. Radinger
Bijna 30 jaar leeft de Duitse - in een vorige leven was ze advocate - tussen de wolven. Eerst in een omheind wolventerrein in Noord-Amerika. En sinds 1995 als een bevoorrechte getuige van de herintroductie van de wolf in Yellowstone. Vanaf het begin kon ze de wolvenfamilies observeren en op die manier een gedetailleerd beeld vormen van de do’s-and-don’ts in wolvenland. In haar boek ‘De Wijsheid van de wolven’ gunt ze ons nu ook een blik in de ziel van dit schitterende roofdier.
Sinds 1995 woon je tussen de wolven in Yellowstone. Maar volg je ook de evolutie van de wolf in Europa?
“Uiteraard. Dertig jaar geleden had ik niet durven dromen dat er wolven in mijn geboorteland zouden zijn. En nu hebben jullie er zelf ook al een. Wat Naya heeft gedaan, is onvoorstelbaar. Dankzij het jachtverbod op de wolven binnen de Europese gemeenschap gaat het eindelijk opnieuw goed met deze dieren. De terugkeer van de wolf is een succesverhaal. Alleen beseffen veel mensen dat nog niet en is er nog een lange weg te gaan.”
Hoe bedoelt u?
“Mensen zijn bang van iets dat ze niet kennen. Daarom moeten we met z’n allen meer leren over de wolven. Hoe ze wonen, hoe ze leven, hoe hun voetsporen of hun uitwerpselen eruitzien. Die angst moet worden weggenomen. Zonder de harde waarheid te verhullen. Wolven zijn roofdieren, ze bijten hun prooien dood. Alleen is die prooi bijna nooit een mens. De wolf is niet te vinden in de top-20 van de diersoorten die de meeste mensen doden. De hond staat op de vierde plaats. De mens zelfs op de eerste.”
Wolven zijn dus ongevaarlijk?
“Er bestaan zeker grotere gevaren dan wolven. In Europa zijn de afgelopen vijftig jaar negen mensen door wolven gedood. Vijf daarvan door dieren die aan hondsdolheid leden. En jammer genoeg ook vier kinderen in Spanje. Ze speelden vlak bij een dorp waar iemand de wolven had gevoederd. Daarom is mijn boodschap ook. Voeder wolven nooit. Geen enkel wild dier trouwens. Dat is vragen om problemen.”
Wat moet je eigenlijk doen als je tijdens een wandeling een wolf tegenkomt?
“Niet voederen en niet weglopen. Ik zou die persoon aanraden om vooral te genieten. En als je schrik hebt, het dier simpelweg wegjagen. Maar geloof me vrij, de kans dat je een wolf gaat kruisen is zeer klein. Zeker in Europa. Ik heb er hier nog maar eentje gezien en dat was vanuit een trein.’
In je boek haal je meermaals aan dat wij mensen en de wolven veel met elkaar gemeen hebben.
“Zeker. We zijn de enige zoogdieren die zorgen voor én de kinderen én de ouderen én de gewonden. Zelfs de chimpansee doet dat niet. Ik heb ‘bejaarde’ wolven op zo’n vertederende manier zien verzorgd worden door hun familieleden in Yellowstone. Net als bij hun welpen, kauwen ze het eten voor om het dan uit te braken zodat de oudjes geen moeite moeten doen om het op te eten.”
Aan het hoofd van zo’n roedel staat altijd een koppel. Maar volgens jou is het de vrouw is die de broek draagt?
(lachend) “Net als bij ons, niet? Eigenlijk is het het ouderpaar dat samen beslist. Ze trekken in alles aan één zeel. Kinderen die van pa een ‘nee’ krijgen en na wat zeuren van ma uiteindelijk toch een ‘yes’ weten te bemachtigen, bestaan niet bij wolven. Ze zijn zeer consequent in hun opvoeding.”
Leg uit?
“Een keer, twee keer kan zo’n ongehoorzame spruit bij het nekvel worden gegrepen. En dan is het: trek je plan voor een tijdje. Ik heb zo’n jong geobserveerd die de groep altijd uit het oog verloor. Ze lieten hem uiteindelijk een hele dag zijn plan trekken. Dat jong was ongelooflijk blij toen hij ’s avonds zijn ouders terugzag. En de maanden erna was hij nooit meer ongehoorzaam, volgde hij altijd de groep. Soms moet je als ouder gewoon even loslaten. Maar om terug te komen op die broek, bij de wolven is het uiteindelijk de vrouw die de spil van de familie is. Bij heel moeilijke beslissingen laten de reuen zich leiden door de teefjes. Simpelweg omdat die laatste beslissen. De wolvenwereld is een vrouwenwereld. Punt.”
Feminisme is dus niet alleen des mensen?
“Natuurlijk niet. Wij vrouwen kunnen nog heel veel leren van de wolventeefjes. Wij zijn zo sterk. Erik Zimmer - een beroemde wolvenonderzoekernoteerde ooit: Wolventeefjes en vrouwen hebben gemeen dat ze in de geschiedenis de underdog zijn. Maar in werkelijkheid zijn ze de sterksten. Dat mogen we nooit vergeten.”
Een van je favoriete wolven was de ‘Angelina Jolie van de wolven’ of O-Six. Opnieuw een vrouw. Waarom precies?
“O-Six was tijdens haar leven al een legende. Ze was duidelijk een vrouw die wist wat ze wilde. Vijf aanbidders wimpelde ze af tijdens haar eerste winter alleen. Ze koos voor twee broers om een eigen familie te stichten. Na haar eerste nest welpen ging ze zelf op jacht. Ze wist haar plan te trekken. Op een keer zag ik haar op de oever een hinde aanvallen en samen in de rivier vallen. Ze drukte haar prooi onder water zodat die verdronk, trok de hinde naar een diepere plek in de rivier en liet ze dan naar een zandbank drijven zodat ze het makkelijker op het droge kon trekken. Zo intelligent dat zij was.. Jammer genoeg maakte ze in 2012 een fatale inschattingsfout en waagde ze zich buiten het natuurgebied. En daar werd ze op de laatste dag van het jachtseizoen doodgeschoten.”
De wolvenfamilies die jij in de VS observeerde bestaan uit veel wolven. Eentje bestond zelfs uit 37 leden. Europese wolvenroedels lijken veel kleiner. Hoe komt dat?
“Alles heeft te maken met ruimte. In Yellowstone heeft een wolvenfamilie een oppervlakte van ongeveer 1.000 km2 om op te jagen. In Europa is dat veel kleiner. Een paar 100 vierkante kilometer. Hier vertrekken de puberende wolven sneller omdat er in dat kleinere gebied niet meteen een partner aan de deur staat en er te weinig voedsel is. Terwijl in de VS de dochters vaak wat langer profiteren van hotel-mama en de zonen elders hun geluk zoeken, trekken hier ook de puberende wijfjes weg. Kijk maar naar Naya.”
En nu? Hoe ziet u het leven van Naya verder verlopen?
“Dat is aan Naya om te beslissen. Het gebied waar ze nu zit, lijkt heel erg op haar geboortestreek. Daarom blijft ze er waarschijnlijk hangen. Maar dat ze daar jaren op een mannetje blijft wachten, betwijfel ik sterk. Zes jaar zoals ik al ergens heb gelezen, is onrealistisch. En puur hypothetisch. Wie zegt dat Naya onderweg geen mannetje is tegengekomen? Wie weet is ze nu al drachtig. Het zou voor een deel haar gedrag verklaren. Want als ik het goed begrijp weet ze zich goed te verstoppen. Ik speculeer maar wat. Maar het zou kunnen. En als het niet zo is, zal het zeker geen jaren meer duren voor ze jongen baart. De Duitse wolven zijn in aantocht. Die opmars valt niet meer tegen te houden. Naya is misschien de eerste, maar er komen er meer. Let maar op.”
Oei, dat gaat hier drummen worden. Want volgens experten hier is er bijvoorbeeld in Limburg maar plaats voor één wolvenfamilie.
“Bullshit. Dat is niet aan ons om te beslissen maar aan de wolven. Het zijn dieren die altijd al in de omgeving van mensen hebben gewoond. Alleen wist de mens het vaak niet omdat ze goed verstoppertje kunnen spelen. De wolf zelf mijdt mensen. Maar het zijn de doodgebeten schapen of geiten die wijzen op zijn aanwezigheid.”
En dat zorgt hier in Vlaanderen wel wat voor discussie. Wie gaat dat dode vee betalen?
“De boeren. Hun vee is hun verantwoordelijkheid. In kleine gebieden als Vlaanderen is het toch niet zo moeilijk om de percelen te beveiligen met schrikdraad of tenminste een wolfshond. Dat werkt echt.”
Ezels en lama’s als lijfwachten van een schapenkudde in wolvengebied zouden ook helpen. Wat moet ik me daarbij voorstellen?
“Heb je al ooit een ezel kabaal horen maken? Je zou voor minder gaan lopen. Honden en ook wolven hebben er echt schrik van. En ezels vallen wolven aan. Een lama tussen een kudde schapen heeft zijn effect ook al bewezen. Die lama ligt tussen de kudde en veert recht als hij/zij een wolf hoort aankomen. Ineens ziet die wolf iets verschillend van zijn prooi in die groep oprijzen. Iets wat groter, en groter, en groter wordt. In het hoofd van de wolf gaat er een alarmbel rinkelen en hij loopt weg.”
Een wolf is dus niet zo onverschrokken als wij allemaal denken?
“Zeker niet. In grote lijnen heb je twee types wolven. Een A- en een B-type. De eerste is het overmoedige type, de tweede is meer teruggetrokken. Zo’n beetje als bij de mensen. Dat eerste type zal wat meer opvallen. Maar uiteindelijk zijn het type B de overlevers.. Dankzij hun argwaan, hun teruggetrokken levensstijl, lopen ze minder gevaar.”
Naya, lijkt me zo’n type B. De wolf die hier enkele maanden geleden werd doodgereden, krijgt van mij dan weer type A opgeplakt.
“Na wat ik van Naya heb gelezen en gehoord, kan je inderdaad zeggen dat ze eerder een B-type is. Ze laat zich heel weinig zien, leeft in verlaten gebied, enzovoort. Dat is haar geluk. De andere wolf sluit dan weer sterker aan bij het A-type. Die liet zich wel zien, waagde zich op de wegen. En dat is hem fataal geworden. Het zijn de Naya’s onder de wolven die er uiteindelijk voor gaan zorgen dat de wolven over heel Europa verspreid raken.”
‘Lief voor Naya doodgereden’, kopten de kranten toen. Zou het een optie zijn om een mannetjeswolf ergens in Duitsland weg te plukken en die hier in Naya-land neer te poten?
“Dat is helemaal niet nodig. De wolven van Duitsland komen er aan. Geef ze nog een of twee jaar. En de wolf zit ook helemaal terug in Vlaanderen. Geloof mij. Naya gaat keuze hebben. Of heeft die al gehad. Want wees eerlijk. Ik ben geen voorstander van die zender. Maar zonder die halsband had niemand geweten waar Naya zat. En wie durft uit te sluiten dat er daar in Noord-Limburg al geen mannetjeswolven rondlopen?”
Begint het bij al die hypotheses niet te kriebelen om de Europese wolf te observeren en bestuderen?
“Ik ben hier in Europa al in wolvengebied geweest. Uiteraard. Maar hier zijn bekwame wetenschappers aan het werk. En mijn hart ligt toch een beetje bij de wolven in Yellowstone. Hun volg ik nu al zo lang. Zij zijn mijn familie. De hele bloedlijn ken ik.”
Tenslotte. Heb je nog een gouden tip voor ons Limburgers die nog aan het idee moeten wennen dat hier ergens een wolf rondloopt?
“Je weet nooit wat een wolf gaat doen. Wie weet keert Naya terug naar haar geboortestreek. Maar waar het nu vooral op aan komt, is: leer die wolven beter begrijpen. Het zijn dieren die altijd bij mensen hebben geleefd. Tenminste op afstand. En die afstand gaan ze nu ook behouden. Dus er is niets om bang voor te zijn.”