“We moeten niet flauw doen, dit draait ook nog om het geld”
Vergunningsaanvraag brengt ‘natuurvriendelijke’ grindontginning Maas Elerweerd in beslissende fase
DILSEN-STOKKEM/MAASEIK - De grindontginning van de Maas in Elerweerd in Dilsen-Stokkem en Maaseik is in een beslissende fase terechtgekomen. De vergunningsaanvraag is ingediend bij de provincie zodat de werken wellicht in 2019 kunnen beginnen. Het hele project is een proef voor grindontginning ‘nieuwe stijl’, waarbij niet de grindontginning op zich het doel is, maar wel natuurontwikkeling. “Al blijft dit in de eerste plaats een economisch project, maar wel één met inspraak van alle actoren”, zegt gedeputeerde Ludwig Vandenhove (sp.a).
Sinds 2009 kan grind winnen enkel nog om de landschapsecologie of de biodiversiteit van de Limburgse natuur te verbeteren. De grindsector, die Limburg in het verleden opzadelde met diepe putten, moest dus het geweer van schouder veranderen. Elerweerd is het eerste grote grindproject nieuwe stijl. De grindsector betaalt alle kosten, maar mag de grind exploiteren, jaarlijks zo’n 2 miljoen ton. De bedoeling is om Elerweerd 3 tot 3,5 meter te verlagen in het landschap waardoor de Maas meer ruimte krijgt en er minder overstromingsgevaar zou zijn. De boeren krijgen in ruil voor de verloren landbouwgrond een irrigatieproject. De gemeenten Maaseik en Dilsen-Stokkem spijzen de stadskas. In Dilsen-Stokkem loopt de grindbelasting op tot 1,7 miljoen euro per jaar, de natuurverenigingen krijgen er 163 hectare natuurgebied bij. “Door de wetswijziging van 2009 is er iets wezenlijk veranderd”, zegt Lambert Schoenmaekers van Regionaal Landschap Kempen en Maasland, die het project mee begeleidt. “Grind winnen is nu geen doel meer, maar een middel. In dit geval om ook aan natuurontwikkeling te doen. Natuurlijk gaat dit ook om grindwinning, maar het wordt gecombineerd met andere doelen. Er moet in het Projectgrindwinningscomité een consensus zijn. Zien we een project niet zitten, dan komt het er niet.”
Economisch project
Uiteraard klinkt er kritiek op het
feit dat natuur eerst moet verdwijnen om er, pas jaren later, nieuwe natuur tot ontwikkeling te laten komen. “Het gebied in kwestie was 50 à 60 jaar geleden misschien wel waardevol natuurgebied, maar is nu erg verschraald door een intensief landbouwbeleid”, pareert Schoenmaekers die kritiek. “Als alle voorwaarden goed nageleefd worden zal de biodiversiteit straks toenemen en wordt de rivier opnieuw verbonden met het oude achterland.” Gedeputeerde Ludwig Vandenhove (sp.a) zit het Projectgrindwinningscomité voor en zal ook beslissen over de omgevingsvergunning. Die beslissing zal ongeveer drie maanden op zich laten wachten. Daarna moet er nog een samenwerkingsakkoord tussen alle partners getekend worden en dan kunnen de werken, die zeker vijftien jaar zullen duren, beginnen. “Het blijft moeilijk om aan de bevolking uit te leggen dat de grindsector aan natuurbehoud doet, maar ik ga ervan uit dat onze natuurbewegingen daarover waken en dat we over vijftien jaar een nieuw stukje natuur kunnen bewonderen.” Vandenhove betwijfelt niettemin of de ontgrinding ook nodig is om overstromingen tegen te gaan. “Wanneer is de Maas daar nog overstroomd? Het project op die manier verkopen is kort door de bocht. Dit is in de eerste plaats een economisch project, maar wel met inspraak van alle actoren.”
Vertrouwen
Bert Bohnen en zijn echtgenote Gert wonen in hoeve Damiaan, vlak in de buurt waar straks de werken zullen starten. “We staan natuurlijk niet te juichen. We gaan de boeren met hun jaarlijks weerkerende werk van zaaien en maaien, en de diversiteit van de landbouwteelt erg missen. Maar
Grind winnen is nu geen doel meer, maar een middel. In dit geval om ook aan natuurontwikkeling te doen
Lambert SCHOENMAEKERS Regionaal Landschap Kempen en Maasland
dit is het resultaat van een tien jaar durende discussie waarin de diverse belangengroepen tot een compromis zijn gekomen. We moeten er dus voor onszelf het beste van maken. Gelukkig ligt de Damiaanhoeve op een landtong die niet mag vergraven worden, net om de wispelturige Maas op haar plaats te houden. Ontgrinding vandaag is gelukkig ook niet meer zoals vroeger, met grote putten en een maanlandschap als gevolg. Ik heb er wel vertrouwen in.”