Hoeveel hitte kan een mens verdragen?

HASSELT - In Spanje en Portugal wordt het de komende dagen 45 tot 50 graden. Kunnen we dat wel aan of dreigen de ZuidEuropeanen collectief oververhit te raken? “De mens is nog altijd een tropisch zoogdier.”

Door de opwarming van de aarde zullen we almaar vaker met hittegolven te maken krijgen. Maar hoeveel hitte kan een mens verdragen? Wanneer kookt onze hersenpan over?

Beter mager dan dik

“Die vraag is niet zo eenvoudig te beantwoorden”, zegt professor huisartsengeneeskunde Dirk Devroey (VUB). “Het hangt af van verschillende factoren. Hoelang blijf je in de hitte? Heb je genoeg gekoeld water bij je? Welke inspanning doe je? En wat zijn je persoonlijke kenmerken? Want hoe groter en magerder, hoe beter. Wie dik is, heeft meer moeite om warmte te verliezen.”

Ook genetica speelt een rol. “Sommige mensen kunnen beter tegen de warmte dan anderen. Veel hangt af van waar je woont. Na 10.000 jaar hebben de mensen in de Sahara geleerd met hitte om te gaan.”

Beter warm dan koud

Volgens Hein Daanen, professor thermofysiologie aan de Vrije Universiteit Amsterdam, is de mens nog altijd een ‘tropisch zoogdier’. “Pas 40.000 jaar gele- den is de mens uit het warme Afrika naar Europa gekomen. De mens is goed in staat in de hitte te functioneren door zijn vermogen om zweet te verdampen. Het lichaam past zich fysiologisch beter aan de warmte aan dan aan de koude.”

De temperatuur zegt trouwens niet alles, ook de luchtvochtigheid speelt een rol, zegt Daanen. “Bij 50 graden in een droge woestijn zal de mens beter kunnen functioneren dan bij 40 graden in een omgeving waar ook de luchtvochtigheid zeer hoog is.”

Koele nacht essentieel

“Ons lichaam functioneert normaal bij een lichaamstemperatuur van 36 graden”, legt Devroey uit. Hoe hoger de omgevingstemperatuur, hoe moeilijker het lichaam het heeft om de lichaamstemperatuur te regelen. “Overdag kan ons lichaam makkelijk een piektemperatuur aan, als je tenminste genoeg water drinkt. Maar die piek mag niet langer dan 24 uur duren. Het lichaam moet een rustperiode krijgen waarin het voldoende kan afkoelen.”

Daarvoor moet het ’s nachts voldoende afkoelen, zeker tot onder de 30 graden. Als dat niet het geval is, dreigen ook gezonde mensen snel oververhit te raken.

Sterven van de hitte

Wat gebeurt er met ons lichaam wanneer we sterven door de hitte? Devroey: “Je lichaam droogt uit, gaat alle vocht gebruiken om te transpireren, terwijl de nieren vocht nodig hebben om de afvalstoffen in je lichaam te elimineren. De nieren kunnen dus uitvallen, net als andere vitale organen. Door het overmatig zweten, verlies je ook veel zouten. Daardoor kan hart- en nierfalen optreden. Bovenop het drinken, is het dus ook belangrijk om voldoende zouten in te nemen.”

In de hete zomer van

2003 was de oversterfte door hitte overal in Europa groot, ook in ons land. Waarschijnlijk wordt de zomer van 2018 even heet. Dat wil nog niet zeggen dat de oversterfte opnieuw zo groot zal zijn. “In ziekenen rusthuizen treedt het hitteplan al in werking bij 25 graden”, zegt Devroey. “Als je de mensen genoeg laat drinken en de ruimtes koel houdt, kan je het aantal hittedoden sterk beperken.”

Let op alleenwonenden

Meer zorgen maakt Devroey zich over wie alleen woont. “Die mensen gaan stilletjes achteruit in grote hitte. Ze worden zo apathisch dat ze niet eens merken dat ze moeten drinken. Ze denken dat ze in slaap vallen, maar eigenlijk gaan ze in een subcoma. Die mensen verdienen meer aandacht.”