Verkiezingskoorts leidt tot rellen in Congo
Kabila verhindert oppositieleider Katumbi om zich kandidaat te stellen voor presidentsrace
KINSHASA - Tot elke prijs probeert de Congolese president Joseph Kabila te verhinderen dat Moïse Katumbi, ex-gouverneur van de koper- en kobaltprovincie Katanga, naar Congo terugkeert om te kandideren voor de presidentsverkiezingen. De voorbije dagen leidde dat tot zware ongeregeldheden waarbij doden zijn gevallen. Ook gisteren was de toestand in Lubumbashi, hoofdplaats van de provincie Haut-Katanga, zeer gespannen.
Morgen verloopt de deadline van de kandidaturen voor de intussen alweer jaren uitgestelde Congolese presidentsverkiezingen, in (wellicht) december. Een van de populairste potentiële oppositiekandidaten is de voormalige Katangese provinciegouverneur en zakenman Moïse Katumbi (52). Hij probeerde de voorbije week meermaals vanuit zijn ballingschap terug te keren naar Congo om zijn kandidatuur tijdig te registreren. Aan de grensovergang tussen Zambia en de Democratische Republiek Congo in Kasumbalesa wilden Katumbi’s aanhangers hem een triomfantelijk welkom betuigen. Maar toen Katumbi’s konvooi vrijdag aan de grens verscheen, leidde dat vrijwel meteen tot hardhandig ingrijpen door de Congolese veiligheidsdiensten. Daarbij vielen zeker twee doden, volgens andere bronnen vier. Ook een tweede poging van Katumbi zaterdag werd verhinderd.
Plundering
De rellen breidden zich dit weekend uit naar de zo’n 100 km noordelijker gelegen Katangese hoofdplaats Lubumbashi, de tweede grootste stad van het land. In verschillende wijken werd geschoten op betogers, onder wie zich veel vrouwen bevonden. Jongeren dwongen handelaars hun zaken te sluiten onder dreiging van plundering. Ook gisteren was de toestand in Lubumbashi erg gespannen.
Selfmade zakenman Moïse Katumbi was een medestander van president Joseph Kabila (47) tot hij in 2015 naar de oppositie overliep en een jaar later in ballingschap ging. Hij wordt gezocht wegens beroving en het rekruteren van huurlingen. Ondanks een dreigende aanhouding wilde hij toch naar Kinshasa reizen om zijn kandidatuur in te dienen. Zeker nu hij de steun kreeg van twee andere oppositiekopstukken: Jean-Pierre Bemba, die vorige week na zijn vrijlating door het Internationale Gerechtshof in Den Haag naar Congo teruggekeerde, en Félix Tshisekedi. Zij hebben allebei hun kandidatuur al bij de kiescommissie geregistreerd.
Zet van Kabila
De Congolese oppositie wacht de volgende zet van president Kabila af. Die kan volgens de grondwet na twee ambtstermijnen niet meer kandideren. Maar een volledig naar zijn hand gezet Grondwettelijk hof kan nog altijd met een interpretatie komen die dat wel ‘rechtvaardigt’. Zo zou het hof kunnen concluderen dat Kabila’s zeventien jaren als president maar één ambtstermijn vormen. Als Kabila dezer dagen alsnog zijn eigen grondwet negeert, levert hem dat bijkomende sancties van de Verenigde Staten op. De Trump-administratie, die Congo vanwege zijn cruciale kobalt- en uraniumreserves essentieel vindt voor de Amerikaanse industriële belangen, heeft al persoonlijke sancties opgelegd aan naaste medewerkers en ‘zakenvrienden’ van Kabila. Versterkte sancties zouden met name tegen de familie Kabila gericht kunnen zijn. De Europese Unie heeft tot heden geen enkel signaal gegeven.