BRUGGEN ZUCHTEN ONDER VERKEER
Dertigtal bruggen onder verscherpt toezicht in Vlaanderen
BRUSSEL - Mogen we, de ramp in Genua indachtig, met een gerust hart over de meer dan 2.000 Vlaamse bruggen rijden? “Ik heb geen enkele schrik voor eender welke brug in Vlaanderen”, zegt bevoegd ambtenaar Paul Meekels, ook niet over het dertigtal échte probleemgevallen. Toch zullen ook bij ons de bruggen sneller dan verwacht moeten worden vervangen, omdat bij de bouw te weinig rekening is gehouden met de toename van de drukte en de zwaarte van het verkeer. Waarom telt Vlaanderen zo veel bruggen?
Dat is een gevolg van ons fijnmazige verkeersnetwerk, met veel ingewikkelde knooppunten. En dan zijn er nog de verschillende rivieren die onze regio doorkruisen, zoals de Schelde, wat leidde tot de constructie van de Temsebrug, met 365 meter de langste brug over een rivier in Vlaanderen.
Wie controleert deze bruggen?
De meeste bruggen vallen onder het toezicht van het Agentschap voor Wegen en Verkeer (AWV) van de Vlaamse overheid. Die heeft er meer dan 2.000 in beheer. “We controleren sinds 1992 elke brug om de drie tot vijf jaar”, zegt Paul Meekels, dé expert bruggenveiligheid bij de overheid. “Het gaat dan om een visuele inspectie naar scheuren of problemen met de bewapening.” Er gebeurt ook een waterpassing, om na te gaan of de brug niet is verzakt. “Desnoods worden met speciale technieken nog extra inspecties uitgevoerd.” Vlaanderen heeft daarvoor achttien bruginspecteurs in dienst, de waterwegbeheerders nog eens zeventien.
Liep het desondanks ooit mis?
Helaas wel. In 1992 stortte in het Oost-Vlaams Melle een brug over de Schelde in, doordat de stalen kabels in het beton het begaven. De chauffeur van een tankwagen overleed toen zijn truck naar beneden donderde. “Sindsdien is een grondiger screening van alle bruggen in het leven geroepen.” Verder terug in de tijd kwamen twee mensen om toen in 1966 een brug over het Albertkanaal in het Antwerpse Zandhoven het begaf. Een bus die een fanfare vervoerde, kon nog net op tijd stoppen.
Is er vandaag geen gevaar meer?
Toch wel. Volgens Meekels staan over heel Vlaanderen zo’n dertig probleembruggen onder verscherpt toezicht omdat bij controles problemen aan het licht kwamen. Geen daarvan staat in Limburg, maar veel van die bruggen worden ook door Limburgers vaak gebruikt. Zo blijkt de brug van de E313 in Deurne door te buigen. Andere bruggen kampen met betonrot, verroeste bewapening of gevaarlijke waterinsijpeling. “Maar nogmaals, we kennen de problemen, en we nemen de nodige maatregelen, zodat de brug – indien mogelijk – bruikbaar blijft voor het autoverkeer.” Intussen wordt bekeken of de brug kan worden hersteld of vervangen moet worden. “Een nulrisico bestaat niet, maar we doen er alles aan om het risico zo klein mogelijk te maken.”
Is een nieuwe brug bouwen een dure zaak?
Ja, een nieuwe brug kost vele miljoenen. Vlaams minister van Mobiliteit Ben Weyts (N-VA) trok het onderhoudsbudget voor wegen om die reden al op van 170 naar 230 miljoen euro. Bovendien veroorzaken herstellingswerken aan een brug over een snelweg of een drukke gewestweg extreem zware verkeershinder. AWV heeft daarom al verschillende keren in één weekend een snelwegbrug vervangen.
Hoe komt het dat sommige probleembruggen al jaren onder verscherpt toezicht staan?
De verkeerswisselaar van de E17 met de E40 in Gent staat al sinds 1997 onder verscherpt toezicht. Dat is een kwestie van budgetten maar ook van randvoorwaarden, zoals grote infrastructuurwerken die in de onmiddellijke regio van die probleembrug zijn gepland. Dan wordt gewacht tot duidelijk is welke nieuwe wegen worden aangelegd vooraleer een nieuwe brug wordt gebouwd.
Staan er bij ons bruggen zoals de rampbrug in Genua?
Ja, zegt professor burgerlijke bouwkunde Guido De Roeck (KU Leuven). Maar geen paniek: “Bij ons worden voor dit type van kabelgesteunde bruggen altijd meerdere kabels gebruikt.” Als één kabel dan begin te roesten, vangen de overige kabels het gewicht op.
Verslijten bruggen vandaag sneller dan vroeger?
“Ja. Bruggen worden in principe gebouwd om honderd jaar mee te gaan”, aldus Meekels. “Maar door het veel drukkere én zwaardere verkeer zien we die levenstermijn verlaagd naar 70 tot 80 jaar.” Na die periode heeft de brug een zeer grondige renovatie nodig, of moet ze helemaal vervangen. Voor nieuwe bruggen gelden daarom veel strengere normen. “Zowel qua belasting als betonkwaliteit. Daardoor zouden nieuwe bruggen wél opnieuw honderd jaar moeten kunnen worden.”
Hoe stevig zijn bruggen?
Stevig, maar ook niet té stevig, klinkt het bij ingenieurs. Een brug moet altijd een beetje kunnen bewegen om schokken en trillingen op te vangen. Zo gaat het verhaal dat een peloton soldaten niet in gelijke pas over een brug mag marcheren. Een hangbrug zou daardoor ongecontroleerd kunnen beginnen trillen, waarna – in theorie – de brug het kan begeven.
Zijn bruggen per definitie uit gewapend beton?
“Ongeveer 80 procent van de Vlaamse bruggen bestaat uit beton, 20 procent uit staal”, aldus het AWV. Er zijn in Vlaanderen ook enkele historische gemetselde bruggen en nog een paar exemplaren uit hout. En sinds kort plaatst Vlaanderen kunststofcomposietbruggen, vooral fietsersbruggen. Die zijn qua productie veel beter voor het milieu, aldus Nederlandse onderzoekers. Een kaart met alle Vlaamse bruggen onder verscherpt toezicht en hun mankementen vindt u op op hbvl.be