“Verwacht dat Rode Kruis meer open was”
Bij de start van het asielcentrum van Helchteren, was Els Colemont er al bij. Ze tekende welkom op een grote banner. “In allerlei talen”, zegt ze. “In het begin heb ik me beziggehouden met noodhulp, met zaken als kleding en schoenen. Soms zonder tijd om naar het toilet te gaan. Daarna heb ik van alles gedaan: een praatcafé Nederlands, workshops tekenen en schilderen, een zangkoor voor kinderen… Maar die samenwerking met het Rode Kruis was soms moeilijk.”
“Voor dat zangkoortje hebben we vorig jaar nog een week lang hulp gehad van een professionele zangeres. We zijn naar het theater geweest, naar films, naar concerten.” Els - een gepensioneerde kunstlerares - heeft bij haar thuis allerlei tekeningen van de kinderen uit het centrum. Met hartjes. En gedichtjes ook. Maar heel gelukkig is ze niet. “Ik heb toch het gevoel dat er veel meer had kunnen gebeuren in dat centrum. Voor veel zaken hebben we als vrijwilligers zelf het initiatief genomen, want vanuit het Rode Kruis gebeurde er niet zo veel. Natuurlijk heb ik met die mensen een band opgebouwd, al hadden ze dat bij het Rode Kruis niet graag. Het Rode Kruis heeft wel meer regels die ik niet volg. We hadden bijvoorbeeld zeer veel knuffelberen en speelgoed gekregen die we ook wilden uitdelen, maar de eerste maanden mocht dat niet. Omdat we niet genoeg hadden voor iedereen was de uitleg. Gelukkig is dat daarna veranderd. De snelle start van dat centrum was heel moeilijk, voor zowel bewoners als voor medewerkers. Maar de laatste tijd is het beter. Deze zomer heeft het Rode Kruis zelf veel meer activiteiten georganiseerd. Ze moesten wel, want aangezien het centrum gaat sluiten, vielen er veel andere zaken stil. Mensen konden ook niet meer gaan werken, hun contracten werden niet verlengd.”
Talent
“Ik heb in die drie jaar prachtige mensen ontmoet, met zoveel talent. Een patissier uit Afghanistan die nog in de Dorpsstraat bij Compani heeft gewerkt, een Syrische dichter, Arabieren die dabke dansen, een kunstenaar uit Irak die binnenkort in het casino van Houthalen gaat tentoonstellen, een Oekraïens meisje dat prachtig kan zingen,…”
Het moment waarop de mensen hoorden dat het asielcentrum zou sluiten, blijft haar ook bij. “Nee, ze waren niet gelukkig. Want die asielzoekers zijn al onzeker over hun lot en dan komt dit daar nog eens bij. Kinderen hebben in die jaren ook een band gesmeed met elkaar. Nu zijn sommigen naar het opvangcentrum van Heusden verhuisd, anderen naar Lanaken. De asielzoekers die nu nog in Helchteren zitten, zijn vaak ook degenen die er al heel lang zijn en die zeer onzeker zijn over hun toekomst.”
“Veel contact met de buurt hebben de asielzoekers niet gehad, terwijl net dat belangrijk is om racisme tegen te gaan. Als mensen niet weten wie die asielzoekers zijn, dan krijg je haatberichten zoals je die voortdurend op de sociale media ziet. Onbekend maakt onbemind. Ik had wat meer openheid verwacht van het Rode Kruis. Ik herinner me nog de opendeurdag van september 2016 waar wel 1.000 mensen naartoe zijn gekomen. Maar verder zijn er niet veel uitnodigingen geweest voor mensen van buiten. Met Pasen kon je bijvoorbeeld eieren rapen in het asielcentrum, maar dat hebben ze dan alleen in de kerk omgeroepen waardoor er maar 20 mensen zijn opgedaagd.”
Afghanen
“Ja, ik ken ook mensen uit het asielcentrum die teruggekeerd zijn. Daar heb ik ook nog een beetje contact mee via Messenger. Maar er zijn er ook veel van wie ik niet weet waar ze naar toe zijn. Ik heb nog nooit gehoord dat een Afghaan terugkeerde. Ik merk ook dat de Afghanen wel erg lang in procedure zitten en dat ze soms meer dan twee jaar moeten wachten op een interview. Gelukkig hebben de meesten intussen zeer goed Nederlands geleerd. Die lessen zijn echt goed. En na hun negatief antwoord van Brussel verdwijnen ze gewoon. Naar waar? Ik weet het niet. Sommigen hebben een netwerk in een Frankrijk. Ik vind het ook onbegrijpelijk dat ze mensen terug naar Kaboel sturen, daar gebeuren nog te veel aanslagen. Ook Bagdad is toch niet veilig.”
Deontologische richtlijn
Wat vindt het Rode Kruis van de kritiek op het gebrek aan contact met de buurt? “Wij doen net wat we kunnen om een zo goed mogelijk contact te hebben met de buurt”, reageert woordvoerder Ine Tassignon. “Wat dat is erg belangrijk. We hebben naast een opendeurdag ook nog twee keer de kinderen van de scholen waar die van ons ook naar toe gingen, uitgenodigd voor een activiteitennamiddag. Ook hun ouders waren welkom. We hadden ook een restaurant waar onze bewoners een keer per maand een gerecht klaarmaakten voor externe geïnteresseerden. Onze bewoners gingen ook als vrijwilliger helpen op festivals in de omgeving en bij andere initiatieven. Ze raapten ook geregeld het zwerfvuil in de Kazernelaan op.” En hoe zit het met de regels voor vrijwilligers? Mogen ze echt niet te close worden met de asielzoekers? “Vrijwilligers ondertekenen een deontologische richtlijn waarin staat dat ze geen intieme relatie mogen hebben met een asielzoeker en dat ze ook geen privégegevens mogen uitwisselen. Wij vinden ook dat je als aan één gezin iets aanbiedt, je dit ook moet kunnen doen voor alle asielzoekers.”