Eric geeft karateles als middel voor therapie en sociale inclusie

Een Hart voor Limburg steunt G-Karate

Een karateka met een missie. Eric Bortels uit Kuringen, drijvende kracht achter G-Karate vzw, wil werkelijk iedereen aan het bewegen krijgen met karate, en vooral dan mensen met een beperking, hoe zwaar ook. Hij krijgt daarbij steun van het Nike Community Impact Fund, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, en het Streekfonds Een Hart voor Limburg. Wat het inhoudt om met een beperking aan karate te doen, dat demonstreerde een groep karateka’s ons op een mooie zomerdag.

“Derde kata! Klaar? Ichi!” “Het!” “Ni!” “Het!” “San!” “Het!” “Shi!” “Het!” Als de G-karategroep aan het oefenen is, gaat dat gepaard met indrukwekkende kreten en concentratie. Coach Eric Bortels telt in het Japans, en de groep roept bij elke beweging hard ‘het!’. Een hulpmiddel om de ademhaling te controleren, verduidelijkt Eric: “Je moet uitademen en je adem kort blokkeren om de spierspanning en de kracht van de beweging te versterken. Als je gelijktijdig met de beweging ‘het’ roept, gaat dat haast vanzelf. Dat is voor deze gasten veel handiger dan een instructie om zonder klank op het juiste moment uit te ademen en de adem te blokkeren.”

Erics pupillen in deze groep zijn allemaal mensen met een beperking, en een paar buddy’s. Er zijn ‘lopers’ en ‘rollers’, dus zonder of met rolstoel. Eric traint met jongeren met autismespectrumstoornis en anderen met Down, mensen die weinig of niet zien en anderen van wie één kant van hun lichaam niet mee wil. Mensen die enkel een fysieke beperking hebben, en anderen met een lichte tot zeer zware verstandelijke beperking. “Iédereen is welkom”, benadrukt Eric, “niet alleen de ‘beteren’ die nog vrij gemakkelijk iets leren en bewegen. Karate is hier een middel voor therapie en sociale inclusie.”

Sociale banden

De groep die op de dag van ons bezoek komt trainen, zijn allemaal mensen - voornamelijk jongeren - die een reeks karatebewegingen kunnen uitvoeren. ‘Lopers’ met de bekende schopbewegingen incluis, ‘rollers’ werken uiteraard vooral met armen en romp en moeten op het juiste moment hun rolstoel van richting veranderen. De buddy’s nemen met plezier ook eens tijdelijk plaats in een rolstoel - de buddywerking is een belangrijk aspect, om sociale banden te kweken en te leren samenwerken. De meesten van deze groep nemen ook deel aan (internationale) wedstrijden. “We hebben een competitiesysteem ontwikkeld met liefst 43 categorieën, naargelang de aard en zwaarte van iemands beperkingen”, verduidelijkt Eric. “Dit wordt al in heel wat landen toegepast. Op de recente WK-wedstrijd in Hongarije waren er 188 atleten uit 14 landen.” In een wedstrijd moeten de karateka’s hun kata’s, kumite’s en pairs zo correct en synchroon mogelijk uitvoeren: dat zijn voorgeschreven reeksen bewegingen, alleen of samen met een buddy. En dat ze ernaar uitkijken! “Ik kan mee naar Ierland in september, nu ben je blij, hè Eric!”, jubelt Brenda bij het binnenkomen.

Een meerderheid van wie de trainingen volgt, komt echter niet aan competitie toe. “Competitie is voor ons echt geen doel”, zegt Eric. “Je hoeft niet aan wedstrijden deel te nemen om baat te hebben van de combinatie van ademhaling, beweging en nadenken. Ze krijgen meer controle over en kracht in bewegingen, de longcapaciteit verbetert.” Tegelijk is het een cognitieve training om de kata’s te onthouden. Joven demonstreert met een paar hints van Eric een lange kata, met krachtige, afgemeten bewegingen en dito grimassen. Jaime verbaast zijn coach telkens weer wanneer hij ondanks zijn verstandelijke beperking al zijn kata’s feilloos onthoudt. Een team van de universiteit van Rome gaat overigens de effecten van deze methode van G-karate voor mensen met Down nader wetenschappelijk analyseren. Maar wat de wetenschap ook zegt, voor de jongeren is wat anders het belangrijkst: “Ik kan me hier eens goed uitleven, je kan je energie kwijt”, vindt Evelien, wiens linkerkant van haar lichaam minder ontwikkeld en beweeglijk is, een uitspraak die bijval krijgt.

Pictogrammen

Om ook mensen met zware verstandelijke beperkingen of die slechts weinig (meer) kunnen bewegen, toch te laten deelnemen, bedacht Eric een methodiek met matten met gekleurde voetafdrukken, pictogrammen, gekleurde polsbandjes, pittenzakjes enzovoort. “Blauw op oranje” of “Rood naar de vis” is veel verstaanbaarder voor mensen met een zeer laag IQ dan “zet je linkervoet vooruit” of “draai je romp en strek je rechterarm naar de linkermuur”. Behalve in de dojo achter in zijn tuin, in de eigen club, geeft Eric Bortels training in dagopvangcentra, revalidatiecentra en BuSo-scholen in de regio rond Hasselt, waardoor hij in totaal ongeveer 300 kinderen, jongeren en volwassenen bereikt. De vraag overstijgt echter wat hij zelf kan bolwerken, en de methodiek om in beweging te komen wordt nu ook stilaan doorgetrokken naar ouderen.

Opleidingen

Daarom is G-Karate vzw gestart met opleidingen voor opvoeders en leerkrachten, kineen ergotherapeuten enzomeer die aan de slag willen gaan met zijn methode. Het is daarbij dat de steun welkom was van het Nike Community Impact Fund en van Een Hart voor Limburg, waardoor al een paar opleidingen konden worden gefinancierd, evenals complete materialenpakketten met matten, pictogrammen, polsbandjes, stootkussens... Het Nike Community Impact Fund, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, steunt organisaties die kwetsbare kinderen en jongeren stimuleren om te bewegen. Een Hart voor Limburg’ is de leuze waaronder het Streekfonds, gelieerd aan de Stichting, lokaal middelen mobiliseert voor lokale projecten. Samen met andere partners en sponsors helpen zij ervoor te zorgen dat het aanbod van G-karate op een betaalbare manier toegankelijk wordt voor steeds meer mensen.

→ Organisaties, verenigingen, scholen .... hebben nog tot 19 september de tijd om projectsteun aan te vragen bij Een Hart voor Limburg voor projecten die kansenbevorderend werken voor maatschappelijk kwetsbare kinderen. Meer info www.eenhartvoorlimburg.be/projectsteun