Miljoen Chinese moslims in heropvoedingskampen

VS overwegen sancties tegen China, ondanks president Trump

WASHINGTON/BEIJING - De Amerikaanse regering bekijkt of ze sancties gaat nemen tegen een aantal Chinese functionarissen en bedrijven die betrokken zijn bij de repressie tegen de Oeigoeren en andere moslims in de Chinese ‘autonome regio’ Xinjiang. Honderdduizenden zitten er vast in heropvoedingskampen.

Volgens de Verenigde Naties en verschillende mensenrechtenverenigingen zitten in Xinjiang honderdduizenden, misschien zelfs een miljoen moslims in heropvoedingskampen, zonder enige vorm van beschuldiging of proces. China ontkent dat in alle toonaarden, maar kwam vorige maand in Genève tijdens een vergadering van de VN-commissie voor de uitroeiing van rassendiscriminatie wel met de boodschap dat mensen “die misleid zijn door religieus extremisme… geholpen worden bij hun hervestiging en heropvoeding”. Het is ongewoon voor China om uitleg te geven over de situatie in Xinjiang.

Hersenspoeling

Zowat de helft van de inwoners van die noordwestelijke regio zijn Oeigoeren, een volk van etnisch Turkse komaf. Hun taal – het Oeigoers – is een Turkse taal en ze zijn in meerderheid moslim. De Oeigoeren hebben zich nooit echt neergelegd bij hun overheersing door China. Onafhankelijkheidsbewegingen pleegden steeds vaker aanslagen, en in 2014 vond Chi- na’s sterke man, Xi Jinping, het genoeg. Hij beval een campagne om de Oeigoeren en andere moslimminderheden in de regio herop te voeden tot loyale Chinese burgers en partijaanhangers. De gevolgen van die campagne beginnen nu duidelijk te worden. De mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch publiceerde zondag een rapport op basis van gesprekken met 58 naar het buitenland gevluchte Oeigoeren. De conclusie is dat er sprake is van mensenrechtenschendingen “op een schaal die niet meer gezien is sinds de culturele revolutie van Mao Zedong in de periode 19661976”.

Duizenden Oeigoeren worden opgepakt en zonder uitleg afgevoerd naar detentiekampen waar ze elke ochtend het Chinese volkslied moeten zingen, lezingen krijgen over de ‘grootheid van de Chinese cultuur’ en de ‘achterlijkheid van de islam’, opstellen met zelfkritiek moeten schrijven, en hun loyauteit aan de communistische partij moeten betuigen. De getuigen noemen het hersenspoeling. Er is ook sprake van gevallen van foltering. Een van de elementen van (psychische) foltering is volgens de getuigen dat ze geen enkel idee hebben of en wanneer ze weer vrijkomen en hoe het intussen hun familie vergaat.

Camera’s

Intussen wordt ook de hele Oeigoerse samenleving ontwricht. Dorpen raken ontvolkt omdat iedereen naar detentiekampen is afgevoerd. En China heeft van Xinjiang de meest met camera’s bewaakte plek ter wereld gemaakt. Die camera’s hangen overigens niet alleen op elke straathoek, maar vaak tot in de living van de bewoners. Inwoners die de argwaan van de autoriteiten opwekken, en dat kan gebeuren door bezoek aan familie in het buitenland of door ‘foute’ boeken over de islam of de Oeigoerse cultuur in huis te hebben, kunnen om de paar weken huisbezoek krijgen van een functionaris die hun urenlang ondervraagt. De autoriteiten verzamelen ook foto’s, stemopnamen en DNA-stalen van de inwoners. Er is een verklikkingssysteem opgezet waardoor lokale functionarissen elk tien families moeten opvolgen, hun komen en gaan rapporteren, met speciale aandacht voor ‘verdachte activiteiten’ zoals bidden en naar de moskee gaan.

Niet gedreven

In Washington wordt al maanden gepalaverd over eventuele sancties tegen China in verband met de Oeigoeren. Maar president Trump is over het algemeen niet erg gedreven om sancties op te leggen voor mensenrechtenschendingen. Intussen is de druk vanuit het Amerikaanse parlement echter zo groot geworden, dat nu toch bekeken wordt of er sancties moeten worden opgelegd aan een aantal Chinese bedrijven en functionarissen.