China’s grootste filmster al drie maanden verdwenen
Zondebok voor fiscale fraude filmindustrie?
BEIJING - Fan Bingbing, de beroemdste Chinese filmster die ook in het Westen bekend is, is al zo’n drie maanden niet meer gezien. Alles wijst erop dat de Chinese overheid haar heeft uitgekozen om een voorbeeld te stellen en de Chinese filmindustrie in de pas te doen lopen.
Fan Bingbing had het helemaal gemaakt. De nu 37-jarige actrice werd eind jaren 90 bekend via een bijrol in een populaire Chinese tvserie, en maakte na de eeuwwisseling met succes de sprong naar internationale roem met rollen in films als ‘Iron Man’ en ‘X-men’. In mei van dit jaar was ze nog op het festival van Cannes (waar ze vorig jaar in de jury zat), en ze was de goedbetaalde ambassadrice van luxemerken als Montblanc, De Beers en Guerlain, met 62 miljoen volgers op haar Weibo-account (de Chinese Twitter). Vorig jaar verdiende ze omgerekend zo’n 38 miljoen euro, dat is meer dan Emma Stone, Jennifer Aniston of Jennifer Lawrence, de best betaalde Amerikaanse actrices. Maar op de Weibo-account is sinds 1 juli niks meer gepost, de dure merken zeggen hun contracten op, en de vraag rijst of Fan Bingbing nog ooit te zien zal zijn op het witte doek. Op 1 juli bezocht de actrice een kinderziekenhuis in Sjanghai, en sindsdien heeft niemand haar nog gezien of gehoord.
Niet dat er niets meer over haar gehoord werd, want eerder deze maand publiceerde een universiteit in Beijing een lijst waarin Chinese sterren werden gerangschikt naar hun niveau van ‘sociale verantwoordelijkheid’. Fan Bingbing stond laatste, met een score van 0 op 100. Begin september verscheen op de staatswebsite ‘Securities Daily’ het bericht dat Fan Bingbing “onder controle gebracht is en binnenkort haar oordeel zal krijgen”. Het bericht werd kort daarna verwijderd, maar was een duidelijke aanwijzing dat de actrice opgepakt is. Bingbings problemen begonnen toen eind mei een gewezen presentator van de Chinese staatstelevisie twee contracten van de actrice lekte naar Weibo: het ene – officiële – met een gage van 10 miljoen yuan (zo’n 1,3 miljoen euro) voor vier draaidagen, het andere – geheime – met een gage van 50 miljoen yuan (bijna 6,5 miljoen euro) voor dezelfde vier draaidagen. De praktijk is in China zo algemeen dat er een naam voor bestaat, Ying-Yangcontracten. Het ene wordt aangegeven aan de Chinese fiscus, het andere is wat er werkelijk en ‘in het zwart’ betaald wordt. In juni beval de Chinese overheid een onderzoek naar de YingYangcontracten, en stelde ze normen voor de salarissen van acteurs: maximum 40 procent van de productiekost of 70 procent van alle acteurslonen samen. De Chinese overheid gebruikt enerzijds graag Chinese vedetten om de ‘Chinese droom’ te verkopen, maar keurt anderzijds al te opzichtige uitingen van een luxeleven af. Bingbing lijkt uitgekozen te zijn om de filmindustrie in te peperen dat ze beter in de pas kan blijven lopen.
In 2011 verdween Ai Weiwei, China’s meest bekende kunstenaar. Zo’n drie maanden later dook hij weer op nadat hij een schuldbekentenis over belastingontduiking ondertekend had. Ai Weiwei woont en werkt tegenwoordig in Berlijn.