“In Vlaanderen zijn we heel slecht in omgaan met verlies”
‘Herdenkingsfeest’ voor Bernard Vols (17), die tien jaar geleden verongelukte
HASSELT - Tien jaar geleden kwam er abrupt een einde aan het leven van de jonge Hasselaar Bernard Vols (17), die stierf toen hij met zijn fiets een kruispunt op de Grote Ring wilde oversteken. Het leven van zijn familie ging verder, al was hun rouwproces een hobbelig parcours. “Kort na de dood van Bernard werd ons van alles beloofd: onze twee andere kinderen zouden op school extra begeleiding krijgen, het kruispunt waar Bernard stierf, zou verdwijnen. Maar er gebeurde niets”, zeggen ouders Frank Vols en Hilde Theunissen, die een lans willen breken. “In Vlaanderen zijn we heel slecht in omgaan met verlies. Dat zou toch veel beter moeten kunnen.” 18 oktober 2008. In het holst van de nacht - om 2.30 uur - gaat bij Frank Vols en zijn vrouw Hilde Theunissen in Hasselt de deurbel. Het nieuws dat ze krijgen, blaast hen helemaal weg. Hun zoon Bernard - amper 17 - was kort daarvoor dodelijk aangereden op het kruispunt van de Prins Bisschopsssingel en het De Geloesplein. Bernard, die net aan zijn hogere studies rechten was begonnen, was met zijn fiets op weg naar huis na een scoutsvergadering. Maar thuis zou hij nooit aankomen. “Het klinkt misschien gek maar die 18e oktober is voor ons een feestdag, al tien jaar lang”, zegt vader Frank Vols. “We vieren die dag samen met onze kinderen en onze vrienden, maar ook de scoutskameraden van Bernard komen nog elk jaar langs. We klinken dan samen met een Duvel. Bernard dronk dat heel graag. Na een uurtje zijn die mannen dan weg, zou je denken. Maar nee, om twee uur ’s nachts zaten ze hier nog. Dat doet ons veel plezier.”
Vols-au-vent
Voor de tiende ‘verjaardag’ van het overlijden van Bernard, hebben de hechte vrienden van zijn ouders iets speciaals georganiseerd. Zaterdag om 11 uur organiseren ze een herdenkingsplechtigheid op het De Geloesplein, vlakbij het kruispunt waar Bernard tien jaar geleden stierf.
“Er zullen teksten voorgelezen worden, we laten samen witte ballonnen op en we zullen met alle aanwezigen een B vormen om Bernard te eren”, zegt moeder Hilde Theunissen. “Daarna organiseren we een feest met Vols-auvent en pintjes”, zegt vader Frank. “We hadden enkele tientallen mensen voor dat etentje verwacht, maar in een mum van tijd was het uitverkocht: we zijn met liefst 150 mensen. Fijn om te zien dat tien jaar later nog zoveel mensen aan Bernard denken. De opbrengst gaat naar scoutsgroep Lod Lavki, waar Bernard de leiding over de Welpen had toen hij overleed.”
Rouwproces
Op het eerste gezicht lijkt het rouwproces ten huize Vols vlekkeloos te verlopen. Maar schijn bedriegt. “Het verlies van je kind slijt nooit”, zeggen ouders Frank en Hilde. “Met dat verlies omgaan, kost ieder van ons gezin enorm veel energie. Maar de onverwachte hindernissen die daar nog bijkomen, hebben minstens evenveel van onze energie gevreten.” Ten eerste was er de rouwbegeleiding op school. “Enkele dagen na Bernards dood kregen we het bezoek van een delegatie van de school waar ook onze twee andere kinderen Manu (toen 15) en Marianne (toen 13) zaten. ‘We gaan uw kinderen goed opvangen’, klonk het veelbelovend. Maar amper een week later kregen ze al toetsen voorgeschoteld en werden ze overladen met taken. In het schoolsysteem draait alles rond eindtermen en evaluatiecriteria. Er moet gepresteerd worden. Voor rouw is er geen plaats. Hoe vaak kregen we niet te horen: ‘Het wordt dringend tijd dat uw kinderen dat verlies een plaats geven’. Maar zo werkt dat niet. Waar is die plaats trouwens?”
Puber
Hoe het schoolsysteem dan wel met rouwende leerlingen zou moeten omgaan? “De school is na een verlies vaak de enige veilige plek voor jongeren”, zegt mama Hilde. “Zorg er als school dan ook voor dat er structureel aandacht is voor jongeren die iemand verloren hebben. Leid leerkrachten hiervoor op, maar geef jongeren ook ruimte om het verlies te verwerken en besteed aandacht aan de signalen die ze uitzenden. Ik geef zelf les in het deeltijds beroepsonderwijs. Ik had eens een Afghaanse jongen in de klas, die zwaar met zichzelf in de knoop lag na een zoveelste aanslag in Kaboel. Ik heb mijn eindtermen aan de kant geschoven en een hele les uitgetrokken om die jongen zijn verhaal te laten doen. En dat deed zichtbaar deugd.” Dochter Marianne (23), die net haar studies sociale readaptatiewetenschappen afrondde, schreef zelf een bachelorproef over begeleiding bij verlies op school. Ze ontwierp hiervoor een werkboekje ‘De kracht van aandacht na verlies’, speciaal voor leerkrachten secundair onderwijs. “Ik heb dat deels geschreven vanuit mijn eigen ervaringen”, zegt Marianne. “Ik geef toe dat ik geen gemakkelijke puber was, maar ik heb op school nooit de kans gekregen om met het verlies van mijn broer om te gaan. Ik verzette mij omdat ik niet gehoord werd. Ook mijn broer Manu botste geregeld met de school en kreeg nooit de steun die hij echt nodig had. Dat heeft zwaar op ons gewogen. Gelukkig zijn we, met de steun van onze omgeving, toch op onze pootjes terechtgekomen.”
Zwart kruispunt
Kort na de dood van hun zoon werden Frank en Hilde nog andere beloftes gedaan. Bijvoorbeeld dat het kruispunt, waar Bernard het leven liet, zou aangepakt worden. ‘Zwart kruispunt aan Kliniekstraat verdwijnt’, is de kop van een artikel in Het Belang van Limburg van 6 november 2008. “Drie weken na het overlijden van mijn zoon kondigden politici in de krant aan dat het kruispunt waar mijn zoon stierf zou verdwijnen en dat er een fietstunnel zou komen”, zegt Frank. “We zijn vandaag tien jaar later en dat kruispunt ligt er nog altijd. Meer nog: het is geen millimeter veranderd.” “Vaak lag ik ’s nachts wakker en dacht ik: ik ga met een pot verf naar daar en ik schilder zelf een vak voor fietsers zodat ze veilig kunnen oversteken”, zegt Hilde. “Ons punt is dat je als politicus geen grote uitspraken moet doen, als je die beloftes achteraf toch niet kan waarmaken. En zeker niet in delicate dossiers als deze”, zegt Frank. “Het draait hier wel om het verlies van een mens, hé.” Ook in andere instellingen zijn Frank en Hilde ontgoocheld. Zoals de mutualiteit. “Bij een geboorte word je door de ziekenkas overladen met cadeaus”, zegt Frank. “Maar als je kind overlijdt, is er niets. Het enige wat dan nog telt, is dat je kind zo snel mogelijk uit hun computer wordt gewist. Voor rouwende ouders komt dat heel hard aan.”
‘Mont Bernard’
Toch willen Frank en Hilde niet zuur klinken. “Ondanks alles blijven we positief. Zo zijn we blij dat er nog altijd heel wat mensen uit onze omgeving wel het juiste inlevingsvermogen hebben”, zeggen ze. “Zelf proberen we er in ons gezin ook voor elkaar te zijn.” En Bernard blijft deel van dat gezin. Niet alleen in de harten, maar ook fysiek. In de living staan er verschillende fotokaders met daarop een breed glimlachende Bernard. Op één van die foto’s staat Bernard in wielerkostuum op de top van de Mont Ventoux. “Die berg heeft voor ons een grote emotionele waarde”, zeggen Frank en Hilde. “De ‘Mont Bernard’ noemen we hem. In augustus 2008, twee maanden voor Bernard stierf, is hij de Ventoux nog opgereden. Met twee vingers in de neus. Sinds zijn overlijden gaan we twee keer per jaar naar die plaats. Iedereen van ons gezin heeft die berg ook al getrotseerd. De ene met de fiets, de andere te voet. Op die manier komen we opnieuw heel dicht bij Bernard.”