Kleuters vertellen tegen Babo de beer over geweld thuis
UCLL helpt scholen intrafamiliaal geweld bespreekbaar te maken
HASSELT - In Vlaanderen werden er in 2017 in totaal 26.709 gevallen van geweld binnen het gezin geregistreerd. Niet zelden zijn ook kleine kinderen getuige of zelf slachtoffer van dat geweld. Om die tekenen van geweld bij kleuters zo snel mogelijk op te sporen, hebben onderzoekers van hogeschool UCLL de toolbox ‘Babo de beer’ voor scholen ontwikkeld. “Bedoeling is dat leerkrachten met behulp van tekeningen en handpop Babo bij kinderen problematische thuissituaties loskrijgen”, zegt UCLL-onderzoekster Kelly Jacobs.
Eén op de vier meldingen van geweld tegen kinderen die vandaag bij het Vertrouwenscentrum Kindermishandeling (VK) binnenkomen, is afkomstig van scholen. “De school is inderdaad een van de weinige plaatsen waar kleine kinderen kunnen vertellen over een problematische thuissituatie”, zegt Kelly Jacobs, docent en onderzoekster aan de hogeschool UCLL. “Het is dan ook belangrijk dat we scholen zo veel mogelijk hulpmiddelen aanbieden om dat geweld op te sporen.” Zo groeide het idee van de toolbox ‘Babo de beer’. “Leerkrachten kunnen gebruikmaken van de handpop Babo en tekeningen van de beer om de gezinssituatie van kinderen in de klas bespreekbaar te maken. Het gaat dan om kinderen die thuis het slachtoffer zijn van alle mogelijke vormen van mishandeling of verwaarlozing, of kinderen die daar getuige van zijn.”
Bang
In de toolbox, die bedoeld is voor kleuters van 4 tot 6 jaar, zitten een handpop van Babo de beer en vijftig tekeningen. “Bedoeling is dat leerkrachten met de handpop en de tekeningen bijvoorbeeld een rollenspel met de kleuters starten”, zegt Jacobs, die de toolbox samen met onderzoekster Anneleen Roelandts ontwikkelde. “Op een van de tekeningen staat bijvoorbeeld beer Babo afgebeeld terwijl hij bang in zijn bedje ligt. Aan de hand van die tekening kan een leerkracht aan de kleuters vragen of ze ’s avonds thuis ook wel eens bang zijn in hun bedje, en waarom ze dan angstig zijn. Aan de hand van de reacties van de kleuters kan een leerkracht dan signalen van geweld opvangen en ze vervolgens melden aan de juiste instanties. Een mogelijk stappenplan om als leerkracht goed om te gaan met die signalen van kleuters is ook opgenomen in de toolbox.”
Onze studenten hadden een verhaal gemaakt rond een beer die vertelde over een probleemsituatie thuis, waarop een aantal kleuters vroegen: ‘Juf, gaat dat verhaal over mij?’
Kelly JACOBS Onderzoekster UCLL
Grenzen
Tegelijkertijd kan de toolbox ook preventief werken. “Door de rollenspellen met de kleuters en de gesprekken die eruit voortkomen, is het de bedoeling dat kinderen leren hun eigen grenzen aan te geven en ook leren stop te zeggen als andere kinderen of volwassenen grenzen overschrijden”, zegt Jacobs. Dat de toolbox kan werken, blijkt uit een test die studenten van de Banaba-opleiding Buitengewoon Onderwijs van de UCLL bij kleuters uitvoerden. “Onze studenten hadden een verhaal gemaakt rond een beer die vertelde over een probleemsituatie thuis, waarop een aantal kleuters de vraag stelden: ‘Juf, gaat dat verhaal over mij?’.” Volgens Jacobs is het wel belangrijk dat de leerkrachten die de toolbox gebruiken leerkracht blijven, en geen hulpverlener worden. “Als het kind nadien bij een hulpverlener terechtkomt, kan de toolbox wel opnieuw gebruikt worden om dieper op de zaak in te gaan.”